‘Insecten eten? De wereld kan niet wachten!’

“Zo’n witte meelworm is net verveld, heerlijk zacht. Probeer maar”, zegt Star Food CEO Wim Soetendaal. Naast talloze insecten voor diervoeders, kweekt hij de meelwormen nu ook voor humane voeding. “De eiwittransitie is urgent.”

‘De eiwittransitie is onvermijdelijk. Maar de regelgeving gaat te langzaam’

Opgestapeld langs de wand van de eerste insectenkwekerij van Star Food in Barneveld staan bakken vol geelbruine meelwormen. Klaar voor transport naar locaties in heel Europa en ver daarbuiten. En tussen die kriebelige massa enkele witte wormpjes. Heerlijk, als ik de 71-jarige Wim Soetendaal moet geloven. Als ik aarzel, glimlacht hij bemoedigend en peuzelt er zelf eentje op. Zo doe je dat dus. Daar ga ik. Het kriebelt, is licht knapperig en blijkt verrassend smaakvol, fris, nootachtig. Heel goed proeven lukt niet, wennen aan het idee heeft nog de overhand. Doorslikken vind ik ook spannend, dat doe ik de volgende keer wel. Maar de nasmaak is romig. Verrassend lekker eigenlijk, en zeer eiwitrijk. Een kwestie van wennen en dan eten we ze allemaal. Hoelang dat nog duurt? Wim: “Ik eet ze al dertig jaar, maar ik denk dat de cultuuromslag nog wel tien jaar nodig heeft.”

Je hebt inmiddels in Hongarije Europa’s grootste insectenkwekerij. Als er iemand verstand heeft van insecten kweken, ben jij het wel. Wat heeft je interesse gewekt? 

“Ik ben in Barneveld opgegroeid met vee houden. Daarnaast heeft de hengelsport mijn interesse. ’s Zomers kon je destijds amper aardwormen krijgen. Daarom besloot ik die in 1985 te gaan kweken. Daaraan bleek grote behoefte en een jaar later kreeg ik de vraag of ik ook meelwormen wilde kweken. Van het een kwam het ander. Ik kweek sindsdien allerlei soorten insecten: vliegen waaronder fruitvliegen, rozenkeverlarven, morio’s en buffalowormen, krekels en sprinkhanen. De kennis hierover was beperkt, in Wageningen wist men destijds vooral hoe je insecten moest bestrijden. Dus heb ik alles zelf uitgedokterd en dat is precies wat ik interessant vind. Ik onderzocht het gedrag van insecten, waarom ze de ene dag meer aten dan de andere, de juiste kweektemperaturen, hun voedingswaarde per moment, hoe, wanneer en wat je ze het beste kunt voeren, al dat soort dingen.” 

Meelwormenmest opzakken in Barneveld. Deze mest blijkt een goede vervanger van kunstmest voor onder meer grasland en druivenkweek. Star Food maakt er pellets van en stookt daarmee de fabriek in Hongarije, waardoor die vrijwel energieneutraal draait. 

Momenteel is de kwekerij in Barneveld vooral logistiek centrum. Waarom ging je naar het buitenland?

“De locatie hier werd domweg te klein en hier uitbreiden was financieel en praktisch lastig. Daarom bouwde ik in 1989 de insectenboerderij in Hongarije. Daar staan nu acht schuren op het terrein en kweken we wekelijks twintig ton morio’s, buffalo- en meelwormen. Tot 2019 kweekte ik alleen insecten voor de hengelsport, als visvoer en voor petfood. En kakkerlakken voor reptielen. Ik heb naar eigen idee met VDL Agrotech voedermachines ontwikkeld. Zo gaan meelwormen in bakken van 60 x 80 centimeter, twintig kratten hoog en twee naast elkaar over een transportband. Op die band worden ze binnen drie minuten gevoerd. De wormen zijn in zeven tot acht weken oogstbaar. Mijn grootste afnemers voor dierenvoeders zitten in de Verenigde Staten maar ook in Europa is de afzet groot. Barneveld is daarvoor nu het distributiecentrum.”

Het bedrijf Anders Invest is de grootste aandeelhouder van Star Food geworden. Waarom?

“Dat heeft alles te maken met groei en eiwittransitie. De EU heeft vier insecten toegelaten als humane voeding, als novelfood: de gele meelworm, sprinkhaan, buffaloworm en de huiskrekel. Anders Invest wil bijdragen aan de transitie naar betrouwbaar, betaalbaar en eerlijk voedsel voor de groeiende wereldbevolking en doet dat onder meer door te investeren in bedrijven die het verschil gaan maken. Daarvan is Star Food er één. Ik vind het ideaal, ik laat een groot deel van het werk aan Anders Invest over, met investment manager Evert Hein Schuiteman als contactpersoon. We kunnen prima sparren en elkaar aanvullen en ik kan me volledig richten op verdere professionalisering van de insectenkweek.” 

‘Wij hopen eind dit jaar onze insectenburgers te introduceren’

Meelwormen voor humane voeding zijn een mooie stap, lacht Wim. “Het wordt de kunst om ze tegen de juiste kostprijs te produceren. Wie dat lukt, staat vooraan in de productie van deze novelfood. Voorwaarde is constante kwaliteit. De samenstelling is heel belangrijk en zal per producent verschillen. De gedroogde meelwormen die nu uit China komen, hebben amper voedingswaarde. Wij voeren meelwormen met goede kwaliteit tarweproducten en wortels. Onderschat de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid EFSA niet, die is uitermate streng en zorgvuldig.” 

Volgens het Nederlands Voedingscentrum eten mensen wereldwijd ruim 1.900 insectensoorten, waaronder sprinkhanen, krekels, rupsen, kevers, kakkerlakken, mieren, bijen, wespen, termieten, vlinders en motten. Nu wij nog?

“Zowel volwassen insecten als larven en poppen zijn eetbaar. Ze bevatten vergelijkbare voedingstoffen als vlees, al verschilt dat natuurlijk per insect. Een meelworm bevat zo’n 35% eiwit. Je kunt het verrijken tot 80% opneembaar eiwit, gelijkwaardig aan melkeiwit. Insecten kan je koken, bakken, roosteren of frituren. Je kunt ze blancheren, vermalen en eventueel drogen – dan heb je meel voor producten als sportdranken, shakes of koekjes. In Nederland zijn al wel wat producten op de markt. Wij hopen eind dit jaar onze insectenburgers te introduceren.” 

Tegenreacties zijn onvermijdelijk, zegt Wim enigszins gelaten. “Overal duiken nepinformatie en complottheorieën op. Je zou de vezels niet kunnen verteren. Ja hoor, vezels uit granen kun je ook niet verteren, we eten ze voor onze spijsvertering. Insecten zouden ongezond zijn. Maar volgens de BCAA (Branched Chain Amino Acids) normen zijn ze juist heel volledig qua aminozuren die we nodig hebben maar niet zelf kunnen aanmaken. In de Tweede Kamer kwamen vragen over diervriendelijkheid. Wat voor elk dier geldt, geldt dus ook voor insecten. Alleen als je ze goed behandelt groeien ze goed. Bovendien is meelwormen kweken beslist duurzamer dan vee houden. De conversie is heel gunstig, met 1 tot 2 kilo voeder voor een kilo insecten. Daarnaast is voor rundvee veel meer water en grondoppervlakte nodig. Dus om terug te komen op de vraag: in veel landen is het altijd al gewoon. Wij vinden garnalen, die voor een leek wel op zwemmende sprinkhanen lijken, of rauwe haring en oesters gewoon. Dus ja, we moeten ook over dit voedsel anders gaan denken.” 

Waarom is het voor jou belangrijk om met Anders Invest in zee te gaan en met bedrijven als het Franse Ynsect samen te werken?

“Als je kijkt naar humane consumptie, gaat het uiteindelijk om drie zaken. Allereerst is de eiwittransitie onvermijdelijk. Star Food wil tot de grootste en beste producenten behoren en een goed consistent product tegen een goede prijs leveren, gericht op eiwittransitie. Ten tweede gaat de regelgeving te langzaam. Je moet investeren in je machinepark. Dat doet niemand als de wetgeving onduidelijk is. Wij zijn daar wel ver mee, mede omdat ik graag nieuwe wegen bewandel en systemen ontwikkel. En we werken op internationaal gebied samen met bedrijven als Ynsect omdat we elkaars visie delen over hoe je de eiwittransitie kunt organiseren op een gezonde manier. Ten derde heb je per bedrijf en per soort insect een Novel Food-dossier nodig. Dat duurt zo’n 2,5 jaar en kost een bedrijf gauw 2,5 ton. Alles staat er in beschreven, over het houden en grootbrengen van insecten tot de gevolgen bij gebruik voor humane consumptie. Al die zaken pakken we op. De wereld kan niet wachten. En wij evenmin.” 

Foto’s ©Herbert Wiggerman