Column Pieter Vos: Zonder pijn geen prikkel

De eiwittransitie stagneert. Het omslagpunt - nodig voor een duurzamere samenleving -lijkt zelfs steeds verder de toekomst in te verdwijnen. ‘Probeer eens vleesvervangers, gebruik seizoensproducten, kook op maat’, tipt de Rijksoverheid in een campagne om burgers te motiveren ‘de knop om te zetten’. 

Ze gaat er daarbij vanuit dat we ‘allemaal al hard werken om minder CO2 uit te stoten’. Daar kunnen we natuurlijk vraagtekens bij zetten. Hoe dan ook; de voorlichters vinden dat ‘we nóg grotere stappen moeten zetten. Voor nu en straks. Voor onszelf en voor het klimaat.’ Daar ben ik het met ze eens. Maar de halfslachtige tools en tips die ze presenteren om dat doel te bereiken, komen bijna lachwekkend over. Als dit dé prikkel is die ‘de burger’ zal aanzetten om het klimaat te redden, de energietransitie de goede kant op te laten bewegen en de eiwittransitie een boost zal geven, geeft mij dat weinig vertrouwen in een goede afloop. 

Om een doorbraak te forceren, is échte gedragsverandering nodig. En we weten allemaal hoe moeilijk dat laatste is. Het is mens-eigen: gewoontes en routines slijten langzaamaan in tot vastgeroeste patronen; zeker voor wie al wat langer op deze aarde rondloopt. Zolang je de pijn die aanzet tot verandering niet aan den lijve voelt, zit er in maar weinig beweging in ons gedrag. Misschien hebben de hittegolven, hagelstormen en overstromingen op diverse vakantie-adressen in Europa mensen aan het denken gezet? Maar de meeste reizigers zijn inmiddels weer veilig thuis. Eventueel gevoeld klimaatleed is daarmee al snel weer vergeten. 

De pijn die men nog wél voelt, zit vooral in de eigen portemonnee. De huidige inflatiecijfers verzachten die pijn niet. Sterker; deze individueel gevoelde pijn zet juist een rem op de noodzakelijke verandering. De overheid zou daarom veel meer leiding moeten geven aan het veranderproces naar een betere, duurzamere wereld, want dit is een té complex vraagstuk voor het individu. Ik heb daarom ook een tip; voor de Rijksoverheid. Ga nou eens sturen op prikkels die het gedrag écht veranderen! 

Tja. Daar is wel visie voor nodig. 

Pieter Vos
Directeur Nutrilab