Wat te doen bij netcongestie?

Het elektriciteitsnet loopt tegen zijn grenzen aan. Op (nieuwe) bedrijventerreinen is ‘de stroom op’. Opeens hoorde je het overal: ‘netcongestie’ was eind 2022 hét nieuwe buzz-woord. 

Het doel uit het Klimaatakkoord om in 2030 35 terawattuur (TWh) elektriciteit op te wekken met windmolens en zonneparken lijkt gehaald te gaan worden. Tot zover het goede nieuws. Want de voortgang bij de concretisering van de voorgenomen Regionale Energiestrategieën (RES’en) stagneert. Voor veel van de geplande initiatieven zijn de trajecten om te beginnen namelijk nog niet afgerond of zelfs nog niet gestart. Dit komt onder meer omdat de processen rond het verkrijgen van een netwerkaansluiting, vergunningverlening, financiering en het betrekken van burgers onvoldoende op elkaar aansluiten, waardoor projecten vertraging kunnen oplopen, zo concludeert het Planbureau.

Grootste belemmering bij de uitvoering van de RES-plannen vormen de grenzen aan de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk (netcongestie). In grote delen van Nederland is op dit moment geen ruimte op het stroomnet om grote zonneparken aan te sluiten. Hierdoor worden projecten afgeblazen of uitgesteld en raken ambities zoals het CO2-neutraal maken van de energievoorziening voor 2045 uit zicht. 

Wat is er aan de hand?

Vroeger was het leveren van elektriciteit eenrichtingsverkeer. Stroom ging van de centrale naar woningen en bedrijven. Maar met de komst van duurzame energie is dit dus tweerichtingsverkeer geworden. We schakelen over van fossiele brandstoffen op duurzame vormen van energie zoals zonne- en windenergie. In veel gevallen wordt deze energie teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Maar daar is het Nederlandse elektriciteitsnet niet voor ontworpen. Het leidt tot spanningsproblemen op het elektriciteitsnet. Op veel plekken is een tekort aan transportcapaciteit. Er is sprake van ‘netcongestie’ als de vraag naar transport van elektriciteit (zowel bij de aanbieder als de afnemer) groter is dan de transportcapaciteit van het net. 

Het probleem is groot. Uitbreiding kost jaren vanwege vergunningstrajecten, er is gebrek aan technisch personeel, en elektrificatie gaat niet snel genoeg. Maar ondernemers willen dóór. Oplossingen waar de voedingsindustrie op teruggrijpt om aan de stroomvraag te kunnen voldoen zijn op dit moment bijvoorbeeld het inzetten van gasturbines, een noodaggregaat op diesel, of met zonnepanelen opgewekte energie opslaan in een zogenaamde ‘powerbooster’.

Battolyser

In de haven van Rotterdam werd onlangs de eerste grootschalige ‘Battolyser-fabriek’ gebouwd om tegemoet te komen aan de stijgende vraag naar groene waterstof en de opslag van elektriciteit. Een Battolyser kan waterstof produceren uit zon en wind wanneer de energieprijzen laag zijn en elektriciteit leveren aan het net wanneer de prijzen hoog zijn. Het systeem is flexibel, efficiënt en robuust. Het kan de congestie op het net verlichten, de bouw van meer zonne- en windenergieprojecten mogelijk maken en de goedkoopste groene waterstof aanbieden. De technologie is uitgevonden door prof. dr. Fokko Mulder en zijn onderzoeksteam van de Technische Universiteit Delft.

BatteryBox en PowerBooster

Equans biedt als (tijdelijke) oplossing onder meer ‘Battery Boxen’ en ‘PowerBoosters’. De eerste zijn lithium Ion accu’s die tot 600kW energie kunnen opslaan uit zon, wind, het vaste net of een aggregaat. Een PowerBooster is een effectieve combinatie van een batterij, zonnepanelen, slimme aansturing en indien nodig een generator waarmee je elektriciteitstekorten kan voorkomen. Handig wanneer je een ad hoc of tijdelijke energie-uitdaging hebt. Deze innovatieve modulaire installatie overbrugt een periode van ongeveer 2 jaar van netcongestie. 

Big Ass Battery

Een soortgelijke oplossing biedt Big Ass Battery, een jonge Nederlandse scale-up. Volgens Nico van Dijk valt er veel winst te behalen in innovaties voor het  opwekken, de opslag en het verminderen van het verbruik van energie. “De uitdaging ligt vooral in het betaalbaar houden én maken van de innovaties”, meent hij. “Met ons energieopslagsysteem ben je on-en off-grid overal razendsnel voorzien van krachtige, groene batterijstroom en sla je efficiënt energie op. Geen uitstoot, geluidsoverlast en brandstofkosten.” Het bedrijf maakt daarbij gebruik van de nieuwste batterijtechnologie, zónder kobalt. “Namelijk LFP-batterijen (lithium ijzer fosfaat). Deze batterijcellen zijn duurzamer en veiliger dan de meest gebruikte lithuim-ion, gaan 15-25 jaar mee en worden daarna gerecycled of ingezet voor minder zware toepassingen.” 

Big Ass Battery bedient onder meer de bouw/infra voor de bouwplaatsvoorziening en het opladen van elektrisch materieel, en de industrie en productie voor opslag van zonne-energie, laadinfra en verzwaring van de aansluiting. “We hebben systemen draaien bij agrariërs, producenten van zaden, voedingsfabrikanten en bijvoorbeeld ook bij een brouwerij. Ons energieopslagsysteem is oneindig schaalbaar, we kunnen dus altijd de gewenste capaciteit leveren. Dit is al mogelijk in stappen van 75 kWh of een veelvoud daarvan. De Big Ass Battery heeft een hoge energiedichtheid. Daardoor neemt de container weinig plek in beslag.” Lachend: “Zo’n big ass- heeft hij dus niet!”