Europese voedselsystemen: Duurzamer met data

Kunnen gegevens ons helpen om Europese voedselsystemen duurzamer te maken? ‘Ja’, stellen onderzoekers van het project Data4Food2030, ‘…mits we de gegevens goed beheren en vertrouwen opbouwen bij alle belanghebbenden.’ Daar is nog werk aan de winkel.

De technologie om aan onze duurzaamheidsbehoeften te voldoen wordt elke dag toegankelijker. We kunnen sensoren installeren op de boerderij om uitstoot te meten (zoals CO2 en stikstof). We kunnen die sensoren zelfs bij elke stap in de voedselwaardeketen inzetten: op het veld, in de productieketen en in de retail. Deze informatie bereikt steeds vaker de consument. Het verkrijgen van grote hoeveelheden gegevens was nog nooit zo eenvoudig, maar er is meer: “Datagestuurde innovaties veranderen de manier waarop we voedsel produceren, consumeren en delen,” stelt George Beers, project coördinator Data4food2030 bij Wageningen University & Research. “Data transformeert onze economie en samenleving. Deze veranderingen gaan snel en zijn ingrijpend.” 

Schemergebied

De veranderingen zijn veelbelovend. “Voedselsystemen zullen, ondersteund door datagestuurde innovaties en dataplatforms, naar verwachting transformeren tot een voedseleconomie met dataspaces als basis. Om Big Data effectief te gebruiken voor voedselsystemen, moeten deze gegevens eerst worden vastgelegd, geanalyseerd en goed worden benut. Er wordt veel geld uitgetrokken voor technische wetenschap en Big Data. Wij vinden dat er meer aandacht moet komen voor de manier waarop deze de samenleving als geheel beïnvloeden. De digitale transformatie van voedselsystemen is in een schemergebied terechtgekomen,” aldus George. “Er moet veel meer gekeken worden of degenen die data delen, wel vertrouwen hebben in de manier waarop de gegevens worden gebruikt,” zegt hij. 

Tot nu toe lag de focus van onderzoek vooral op de technologie achter data. Het project Data4food2030 richt zijn pijlen juist op de sociale context. Naast zorgen over het vertrouwen in al die data, zijn er ook vragen over het eigendom van gegevens. Gebruikers zijn bijvoorbeeld bang dat gegevens kunnen worden misbruikt om monopolistische posities te creëren. 

Onderzocht gaat worden: 

• hoe data onze samenleving beïnvloeden;
• of gebruikers begrijpen hoe gegevens worden behandeld; 
• hoe mensen gegevens kunnen vertrouwen en hoe data veilig bewaard kan worden; 
• hoe toezicht moet worden gehouden op de data-economie;
• en wie dat zou moeten gaan doen; onder wiens gezag moet dat gebeuren?

9 casestudies

Data4Food2030 heeft als doel ‘het verbeteren van de data-economie voor voedselsystemen’ door de branche ontwerpprincipes, aanbevelingen en oplossingen te bieden. Het project Data4Food2030 staat onder leiding van Wageningen University & Research, en kreeg 10 miljoen euro van de Europese commissie voor het onderzoek.
Belanghebbenden uit negen verschillende EU-landen gaan binnen het project deel uitmaken van negen casestudies. Dit zijn praktijkvoorbeelden van de data-economie op micro- en meso-economisch niveau. Elke casestudie stelt een specifieke vraag om de gegevensruimte in haar context beter te begrijpen.

Zo richt een studie zich op de beschikbare gegevens van varkenshouderijen, waaronder het meten van het effect van hygiënemaatregelen en het voldoen aan de verwachtingen van de consument als het gaat om het dagelijks beheer door de boeren.
Een andere casestudie kijkt naar het plan van Amsterdam om tegen 2050 volledig circulair te worden. Hoe kunnen gegevens over afvalstromen worden gevaloriseerd om economische-, sociale- en milieu inzichten te creëren voor stakeholders die werken aan het verminderen van voedselverspilling?

Alle negen casestudies worden bestudeerd om de data-economie in kaart te brengen, te verbeteren, en tot voorbeeld te dienen voor nieuwe datagedreven bedrijfsmodellen: die eerlijk en inclusief zijn voor voedselproductie, toeleveringsketens en de circulaire economie.

www.wur.nl

Beeld: ©metamorworks/shutterstock.com