Omslag naar duurzame rijst

Met de bewustwordingscampagne ‘SRP around the World’ vraagt het Sustainable Rice Platform (SRP) aandacht voor de grote impact van de rijstteelt op mens en milieu, en de noodzaak voor de overstap naar duurzamere teelt. Een aantal grote supermarktketens zoals Albert Heijn, Kaufland en Lidl hebben zich al bij het platform aangesloten. 

“In Nederland was lange tijd niet veel aandacht voor duurzame rijst,” vertelt Jop Blom, duurzaam ondernemer en woordvoerder van Sustainable Rice Platform in Europa. “Dat heeft vooral te maken met het feit dat het niet het hoofdingrediënt is van onze keuken. In Nederland wordt wel rijst gegeten, maar niet zoveel als bijvoorbeeld in Azië. Andere productgroepen gingen rijst daarom voor. Koffie, bananen en chocolade: deze producten lopen voor op rijst.” SRP richt zich met name op retailers en andere bedrijven in de rijstketen, en niet zozeer op de consument.

Vraag van retailers

De vraag naar duurzame rijst komt in Nederland op dit moment niet van de consument, maar vooral  van de retailers. “Duurzaamheid is een belangrijk thema voor bedrijven binnen de voedselketen, waaronder supermarkten. Zij zijn zelf op zoek naar meer duurzame producten. Door het gebruik van duurzame rijst als voorwaarde te stellen aan hun leveranciers, kunnen ze helpen om de verduurzaming van de rijstketen te versnellen. Hoe meer retailers kiezen voor duurzame rijst, hoe eerder er een omslag kan plaatsvinden.”

Omslag nodig

Die omslag is nodig, legt Wyn Ellis, Executive Director SRP, uit. “De huidige manier van rijst telen draagt bij aan de klimaatverandering. Voor het verbouwen van rijst wordt momenteel 30 tot 40 procent van het wereldwijd beschikbare zoetwater ingezet. De sector is verantwoordelijk voor bijna 10 procent van de totale door mensen geproduceerde methaan-emissies. De klimaatverandering heeft op haar beurt een negatieve invloed op de rijstteelt. Als er niet wordt ingegrepen, kan de wereldwijde opbrengst met 15 procent afnemen. Dat is alarmerend, zeker wanneer je in ogenschouw neemt dat bijna de helft van de wereldbevolking afhankelijk is van rijst als het belangrijkste basisonderdeel van hun dieet. En meer dan een miljard mensen is afhankelijk van de rijstindustrie voor hun werk en inkomen. De vraag naar rijst zal de komende jaren alleen maar verder toenemen, heeft het Internationale Rijst Onderzoeksinstituut (IRRI) berekend. Wij zetten ons in om een duurzaam antwoord te bieden op deze groeiende vraag.” 

Keurmerk

De consument kan duurzame rijst sinds 2021 herkennen aan het ‘SRP Verified’ keurmerk. “Een aantal producten met dit keurmerk zijn op dit moment te koop bij Lidl, Albert Heijn en binnenkort ook bij Jumbo,” aldus Blom. “Dit keurmerk is in 2022 door Milieu Centraal aangemerkt als een van de 12 topkeurmerken op het gebied van voeding. Die uitverkiezing helpt ons bij het over de streep trekken van retailers die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan: ze willen graag dit keurmerk aan hun aanbod toevoegen.” Blom hoopt dat, in samenwerking met supermarkten en andere bedrijven in de voedselketen, de consument kan worden bereikt. “Wij richten ons in eerste instantie op het beïnvloeden van bedrijven. Een marketingcampagne gericht op consumenten is vele malen kostbaarder, en valt buiten ons budget. We willen bedrijven stimuleren om zelf over duurzame rijst te gaan communiceren naar hun klanten. Zij hebben een veel groter bereik dan wij. Bovendien geeft het de boodschap meer gewicht wanneer bedrijven laten zien dat ze onze visie onderstrepen en willen samenwerken aan een duurzame toekomst.”

Duurzame landbouwmethodes

Het platform richt zich echter niet alleen op de vraagkant, maar ook op de producent. “We zijn samen met partners wereldwijd actief met meer dan twintig grootschalige projecten om rijst duurzamer te maken. Meer dan 150.000 boeren in verschillende landen zijn bij ons aangesloten en passen duurzamere landbouwmethodes toe. De eerste analyses van een aantal van deze projecten wijzen uit dat dit gemiddeld voor een vermindering van 50 procent CO2 uitstoot, 20 procent waterreductie en 10 procent vermindering van het gebruik van pesticiden heeft gezorgd. De afname in het gebruik van pesticiden zorgt voor een verlaging van de kosten voor de boer. Tegelijkertijd is de kwaliteit van de oogst veelal hoger. Dit zorgt voor een betere opbrengst. Dit zijn sterke argumenten om boeren te overtuigen dat het anders kan en moet,” aldus Ellis. Er zit nóg een voordeel aan het gebruik van duurzame landbouwmethodes. “Een van de grootste problemen voor rijsttelers is dat de oogst niet erg betrouwbaar is. Door de klimaatverandering wordt dit verergerd. We leren telers teelttechnieken die zorgen voor meer continuïteit qua opbrengst.”

Opschalen

Bang voor een tekort aan duurzame rijst bij een plotselinge stijging van de vraag is Ellis allerminst. “Het voordeel van het SRP-keurmerk is dat er relatief weinig tijd overheen gaat voordat een boer onder het keurmerk kan opereren. In het geval van het keurmerk ‘biologisch’ duurt het drie jaar, mits de boer aan alle eisen voldoet. Bij ons keurmerk kan de boer, wanneer deze aan de eisen voldoet, dat bij de volgende oogst al doen. Wanneer de vraag snel stijgt, hoeft het aanbod daardoor niet ver achter te blijven.”

Over Sustainable Rice Platform

Het Sustainable Rice Platform is een initiatief van onder andere het VN-Milieuprogramma, het International Rice Research Institute, het Duitse GiZ en ruim 110 private en publieke leden en spelers binnen de wereldwijde keten van de rijstproductie. In 2011 lanceerden zij het SRP multi-stakeholderprogramma. Hierbinnen wordt onderzoek gedaan om duurzamere rijstteelt, productie, beleidsvorming, handel en consumptie te bevorderen. De visie van het platform en zijn leden is erop gericht om de wereld duurzaam te kunnen blijven voeden door een verandering in de sector teweeg te brengen waarbij gezonde, hoogwaardige en voedzame rijst voor de consument centraal staat. Tegelijkertijd helpt het platform de werknemers en kleine boeren om de werk en leefomstandigheden te verbeteren en ook onze planeet verder te beschermen.

www.sustainablerice.org

Hoofdbeeld: ©Anek Sangkamanee/Shutterstock.com