Schapruimte voor voedsel van de toekomst bij LIDL

Burgers van tomaatoverschotten, bitterballen van circulair geteelde oesterzwammen en muesli van geredde pinda’s. Deze en andere duurzame producten, afkomstig van start-ups, lagen afgelopen zomer in de schappen bij Lidl. Een volgende stap in het duurzame beleid van de discounter.

“Het zit in ons DNA,” zegt Erik van den Hoogen, senior manager inkoop bij Lidl Nederland, over de duurzame keuzes die het bedrijf maakt. Zo stond de retailer aan de wieg van de ontwikkeling van het MSC-keurmerk, heeft Lidl het meest duurzame distributiecentrum van Nederland en worden sinds 2012 jaarlijks tien filialen voorzien van zonnepanelen. Van den Hoogen vult aan: “Als discounter zijn we bovendien groot tegenstander van verspilling. De themaweek Future Goods, afgelopen zomer, was een volgende stap waarbij we dat principe ook hebben doorgevoerd in ons assortiment.”

Veganistisch ijs en eetbare insecten

Een jaar eerder, in de zomer van 2018, deed Lidl een oproep aan start-ups om het voedsel van de toekomst te pitchen. Meer dan 200 partijen meldden zich aan, waarna twee selectierondes plaatsvonden. In totaal zijn twaalf producenten uitgekozen die vanaf 27 juni 2019 een week lang schapruimte kregen in alle 426 filialen van Lidl. Naast duurzaamheid waren smaaksensatie, mate van innovatie en gezondheid belangrijke criteria waarop de selectie is gebaseerd. Ook zijn de producenten beoordeeld op of ze het gevraagde volume aan konden, hoe de producten verpakt werden en of het internationale IFC-certificaat (veiligheid en kwaliteit) behaald was. De uiteindelijke selectie varieerde van sokken van biokatoen en gerecyclede, oude visnetten (Star Sock) tot veganistisch ijs (Gigi Gelato) en eetbare insecten (Little Hero).

Schapruimte voor voedselredders

De themaweek werd opgezet in samenwerking met StartLife, een organisatie verbonden aan de WUR die food en agri start-ups helpt zich te ontwikkelen tot toonaangevende bedrijven. Lidl en StartLife hebben de uitgekozen leveranciers tijdens het voortraject begeleid. Geen overbodige luxe, meent Van den Hoogen, “want het maakt nogal verschil of je honderd of een paar duizend artikelen moet produceren.” Daar kan Heidi Alemans van KRUSLI over meepraten. “De opschaling bleek een enorme uitdaging. Pas drie kwartier voordat de levering werd opgehaald, waren we klaar,” vertelt ze. Haar bedrijfje maakt krokante muesli van eten dat anders naar dierenvoeding gaat, in de vergister verdwijnt of weggegooid wordt. Alemans: “We zijn echte voedselredders. Van bijvoorbeeld bierbostel, gebroken of te kleine noten en pindakaas die bij het wisselen van de receptuur overblijft, maken we gezonde ontbijtproducten.”

Om de leveranciers over de streep te trekken, is vaak wel wat overredingskracht nodig, verklaart ze: “Fabrikanten ontkennen aanvankelijk meestal dat ze restromen hebben. Maar vaak kunnen we ze overtuigen van de win-win situatie. Wij betalen namelijk voor de grondstoffen en het extra werk dat ze hebben – ze moeten bijvoorbeeld extra streepjescodes en specificaties ontwikkelen. En zij hebben een goed verhaal voor de buitenwereld. Een leverancier van groentechips verwoordde het zo: ‘Er zijn 99 redenen om het níet te doen, en maar één goede om het wél te doen. Daar geloven we in.’”

Speeddates

De begeleiding tijdens de voorbereiding van de Future Goods week bestond uit een aantal workshops. Zo kwamen bij workshops op het hoofdkantoor voedselveiligheid en marketing uitgebreid aan bod. Ook stond er een bezoek aan het distributiecentrum op de planning. “Erg leerzaam,” herinnert Doreen Westphal van Farmer & Foodie zich. “De receptontwikkeling, marketing en verkoop doen we zelf; de productie, verpakking en distributie besteden we doorgaans uit. Dat was voor deze week zeer wenselijk, want we moesten het volume aanleveren wat we normaal voor één jaar produceren. Toch was het ook voor ons nuttig om te zien hoe het reilt en zeilt op het distributiecentrum van Lidl. We leerden daar bijvoorbeeld hoe belangrijk het is dat de producten en pallets goed gelabeld zijn, wat er op de pakbonnen moet staan en dat de dozen niet mogen worden dichtgemaakt met tape want dat is onhandig voor in de winkels.”

De producten van Farmer & Foodie komen soms tot stand middels speeddates tussen boeren met reststromen en creatievelingen in de foodsector. Bij Lidl lag de producent in de schappen met een tomatenwortelburger, het product van een samenwerking met tomatentelers en een wortelboer uit Flevoland. Westphal licht toe: “Als de zon flink op de kassen schijnt, gaat de groei harder en zijn er snel overschotten. Daarvan wordt veel pulp gemaakt, die wij deels verwaarden door er burgers van te maken. De wortelen die we gebruiken zijn afgekeurd voor de verkoop omdat ze plekjes bevatten. Die snijden wij weg, waarna we de wortels goed kunnen verwerken in de burgers. ”

Kindertehuis in Zimbabwe

GRO, de producent van oesterzwambitterballen –en kroketten, maakt ook gebruik van een restproduct. Grondlegger Jan Willem Bosman Jansen: “Van onder meer cateraars, onderwijsinstellingen, banken en ministeries nemen wij koffiedik af. Dat vermengen we met stro en daarop telen we oesterzwammen. Dat is de basis van onze producten. We maken nu onder andere de hybride blended burger, vegetarische oesterzwamburger, -ragoutbroodjes en -ovensnacks.”

Aan het bedrijf ligt een bijzonder verhaal ten grondslag: “Tien jaar geleden runden mijn vrouw en ik een kindertehuis in Zimbabwe. Daar leerden we de kinderen samen met een lokale paddenstoelenteelster oesterzwammen te kweken op de reststromen van een nabijgelegen koffieplantage. De paddenstoelen waren een welkome en voedzame afwisseling op hun eenzijdige dieet van maïspap. Dat idee heb ik meegenomen naar Nederland. Hier zijn de circulair geteelde oesterzwammen en de producten die we ermee maken een goede manier om mensen minder vlees te laten eten. Zo verkleinen we de impact op de planeet op twee manieren: minder dierlijke eiwitten én verlagen van de afvalberg.” Gezien de grote professionaliseringsslag die GRO de afgelopen jaren al doormaakte, was de ondersteuning op het gebied van marketing en logistiek voor de Future Goods week minder relevant. Wel is Bosman Jansen erg te spreken over de begeleiding naar de schapruimte: “Het was supergoed geregeld.”

Positieve aandacht

Ook de verkoop van de ovenbitterballen en –kroketten is volgens Bosman Jansen succesvol verlopen: “We hebben 10.000 units per product aangeleverd, die zijn bij mijn weten allemaal verkocht.” Erik van den Hoogen van Lidl bevestigt dat de oesterzwamsnacks hardlopers waren in de themaweek. “Net als de tomatenwortelburgers en het vegan ijs. En niet te vergeten de insecten. Dat was voor veel journalisten ook echt een catcher.” Hoewel de uitgebreide evaluatie nog moet plaatsvinden, is Van den Hoogen tevreden over de verloop van de week: “Ook de andere producten zijn goed verkocht. Bovendien is er veel positieve aandacht geweest voor de themaweek, zowel in de media als onder consumenten op onze social mediakanalen. Goed om te merken dat onze klanten graag verrast worden!”

www.lidl.nl

Deelnemende start-ups aan de Future Goods week en hun duurzame producten:

Zzinga: duurzaam en licht alcoholisch drankje, een nieuwe variant op honingwijn die de bescherming van bijen ondersteunt

Gigi Gelato: 100% vegan ijs gemaakt van fruit en groente

KRUSLI: muesli gemaakt van reststromenvoedsel

Seamore: wraps gemaakt van zeewier

Little Hero: producten van eetbare insecten

Farmer&Foodie: wortel- en tomatenburgers van geredde groenten

Bijt: kweeksets om thuis biologische kiemgroenten te kweken

Arenshof: aardappelbrood uit Limburg

Gro: bitterballen en kroketten van circulair geteelde oesterzwammen

Food2smile: suikervrije snacks en snoepjes

Banabar: biologische fruit- en notenreep op basis van gedroogde banaan

Star Sock: sokken van biokatoen en gerecyclede oude visnetten