Veilig en gezond voedsel produceren

Meer bedieningsgemak, flexibiliteit, modulaire opbouw, zuiniger en duurzamer, efficiënter. De eisen die gesteld worden aan machines en proces in food groeien, constateren de bouwers en leveranciers.

Actuele trends in machineontwerp en –bouw hangen nauw samen met de wensen en eisen van de consument. Denk aan de focus op gezondheid en voedselveiligheid, de behoefte aan convenience, de groei van het aantal een- en tweepersoonshuishoudens. Dat is althans de conclusie van Stefan van Hoof, manager sales Food Processing & Packaging bij GEA. “Op Interpack lanceren wij OxyCheck, een innovatie van de begaste verpakking die de voedselveiligheid verbetert. Meestal wordt restzuurstofwaarde in verpakkingen handmatig gecontroleerd. Deze nieuwe technologie controleert automatisch en inline hoeveel zuurstof is achtergebleven door de meting van de breking van het licht in de folie." Daar is een specifieke folie voor nodig die iets duurder is, maar de producent bespaart op arbeidskosten en derving. 

_______________________

Stefan van Hoof: ‘Fabrikanten vragen korte omsteltijden en snel, automatisch, reinigen’

_______________________

Efficiëntie

“De grotere variatie in het assortiment vereist meer productiewissels,” vervolgt Van Hoof. “De beschikbaarheid mag daar niet onder lijden, dus vragen fabrikanten korte omsteltijden en snel, automatisch, reinigen, zodat de output gegarandeerd blijft en de arbeidskosten beperkt stijgen. Steeds vaker ook kiezen afnemers voor robotisering. Een klant had mensen aan de lijn om vleesdelen uit elkaar te leggen op de band. Met een nieuwe machine kan hij nu de vleesdelen in bulk storten en komen ze toch netjes op de band, zodat ter plekke op arbeidskosten wordt bespaard." Vanwege het belang dat de keten hecht aan voedselveiligheid en efficiëntie, worden de eisen aan de traceerbaarheid en dus aan de automatisering en sensoriek hoger. Papieren planning verdwijnt uit de fabriek, centrale planning en geautomatiseerde lijnen zijn leidend. De lijn zegt als het ware wat de operator moet doen in plaats van andersom. Van Hoof verwacht veel van de combinatie van sensoriek en Internet, die nieuwe samenwerking in het onderhoud van machines mogelijk maakt. "We kunnen op afstand de conditie van de machine bewaken en tijdig een monteur inschakelen. Dus betere afspraken maken over uptime, als wij het onderhoud overnemen. Deze trend zal zich verder uitbreiden." Ook in de financiering maakt zijn onderneming stappen om de klant te ontzorgen, dan wel risico's over te nemen. 

Meer modulaire machines

Ook Mark Marrink algemeen directeur van Verbufa in Amersfoort en Marc Fortuin, kwaliteitsmanager zien meer behoefte aan flexibiliteit. Verbufa levert onder meer voorzetapparatuur voor het meerbanig afvullen in verpakkingsmachines, drupvrije afvullijnen voor de salade-industrie en vorm- en snijmachines. Klanten vragen vaak om modulaire machines, waarmee ze steeds nieuwe toepassingen aan de lijn kunnen toevoegen, van vormen tot en met vullen van producten. Fortuin: "Je kunt onze machines in fases verder opbouwen. Tegenwoordig moet een machine zoveel mogelijk verschillende producten kunnen maken. Een innovatie die daarop inspeelt, zijn de verwisselbare doseerkoppen, waarmee een doseermachine voor meerdere verschillende producten ingezet kan worden." Marrink vult aan: "De belangrijkste trend in onze industrie is de groei naar to go, naar convenience. Consumenten weten niet zoals vroeger al wat ze de hele week gaan eten. Ze beslissen en kiezen ter plekke. De retail en de industrie veranderen; er komen nieuwe winkels, nieuwe fabrikanten. Je ziet bijvoorbeeld veel meer kleine vernieuwende aanbieders, met authentieke kwaliteitsproducten. Ze ontwikkelen mooie nieuwe ambachtelijke producten. Wij zoeken samen met hen uit hoe die op een industriële schaal gemaakt kunnen worden. Wij maken de vertaalslag naar RVS."

Beter en slimmer 

Tim Keizer, sales engineer van metaaldetectiespecialist CEIA bij machinebouwer Heat and Control, ziet gezondheid ook als belangrijk thema: "Als een fabrikant zijn apparatuur gaat vervangen, vraagt hij om oplossingen die beter en slimmer zijn dan wat hij al in zijn fabriek heeft staan. Zijn doel is een beter product; een eindproduct waarmee hij zich kan onderscheiden." Een van de vernieuwingen die Keizer ziet in de processing van voedsel, is de toenemende inzet van PEF (pulsed elctrified fields) voor bijvoorbeeld aardappelproducten. "PEF biedt als voordelen onder meer een lager acrylamidegehalte en een lager vetgehalte in het eindproduct. De chips die op die manier zijn bereid, zijn gezonder en crunchier. Ook de smaak en textuur zijn beter." Een andere actuele ontwikkeling is de aandacht voor het terugwinnen van warmte: het opnieuw gebruiken van overtollige warmte. In metaaldetectie ziet hij een nieuwe trend naar de controle van het (verpakte) eindproduct. Dat de klanten van levensmiddelenfabrikanten steeds kritischer worden, speelt al een tijd: de retailer eist dat de fabrikant zijn zaken op orde heeft. Dat het dan soms toch nog misgaat, schrijft Keizer toe aan menselijk falen en uitbesteden van productie aan partijen die niet zo goed zijn toegerust. "Je moet de dagelijkse praktijk goed in de gaten houden, als je een proces inricht. Zorg bijvoorbeeld dat je de operator niet overvraagt, anders ontstaan er fouten." 

Tim Keizer: ‘Fabrikanten willen beter en slimmer’

Praktische oplossingen

Jannes Jansen, directeur en eigenaar van Jansen Techniek in Putten legt zich toe op het vinden van praktische oplossingen. Hij geeft een paar voorbeelden. "Wij krijgen tegenwoordig veel vragen over de mogelijkheid op afstand te volgen wat er gebeurt in het proces. Met een app kunnen fabrikanten aan hun klanten realtime laten zien dat bijvoorbeeld het detectiesysteem naar behoren functioneert." De marges in de horeca en catering zijn klein, het is zaak de kosten goed te beheersen. In die sector is de belangstelling voor betrouwbare portioneersystemen daarom groot. "Dat is een duidelijke trend. De kok verkoopt zijn biefstukken of zalmmoten per stuk en wil dus exact weten hoeveel hij er uit bijvoorbeeld 10 kilo haalt. Veel leveranciers snijden met de hand en dan kan de opbrengst van die 10 kilo aardig variëren. Het kost twee keer de prijs van een gerecht, als je er 48 in plaats van 50 uithaalt." Voor de scholvisserij heeft hij een nieuwe machine ontwikkeld. "Gewoonlijk worden de schollen aan boord met de hand schoongemaakt en later aan wal gesorteerd. Een ervaren visser kan 10 tot 15 schollen per minuut strippen. Met onze scholstripmachine kunnen 2 vissers tot 80 schollen per minuut verwerken, ze worden gewogen en gesorteerd. Het moest een bedrijfszekere machine worden, want op zee kun je niet even een monteur laten komen. We gebruiken verder speciale deininggecompenseerde wegers." De ontwikkeling van de machine was een flinke investering, vertelt hij. "Je moet als ondernemer risico durven nemen." De machine is inmiddels op meerdere schepen in gebruik.

Nieuwe kansen in chipsmarkt

Jan van der Horst leidt in Wijk bij Duurstede de Nederlandse vestiging van de Amerikaanse snijmachinebouwer Urschel. Hij constateert dat het terugwinnen van grondstoffen steeds belangrijker is. "Er mag niets verloren gaan in het proces. Alles wat er aan grondstoffen het proces ingaat, moet ook in de verpakking terecht komen." Dat geldt ook voor de grote diepvriesgroentenbedrijven, vooral te vinden in België, die bovendien behoefte hebben aan machines die grotere volumes per uur kunnen verwerken om de kosten per ton verder te verlagen. Een bijzonder voorbeeld van het zuinig omgaan met grondstoffen noemt hij in de bakkerijindustrie het (her)gebruiken van koekresten voor hoogwaardige toepassingen, zoals het granuleren van Oreo-koekjes voor de McFlurry.” Urschel is aanwezig in alle verscategorieën en bouwt machines voor de verwerking van allerlei soorten versproducten. “In elke categorie krijgt hygiëne steeds meer aandacht en werken we aan verbeteringen. Zo wordt het snijgedeelte steeds strikter gescheiden van het aandrijfgedeelte, motoren zijn van RVS. "Er worden steeds meer eisen gesteld aan de productveiligheid en aan degelijkheid.

Merken blijven continu zoeken naar vernieuwing. De opdracht aan de machineontwerpers is deze innovaties mogelijk te maken. Van der Horst:  “Wij zien volop nieuwe ontwikkelingen. In de aardappelchipsmarkt is bijvoorbeeld veel vraag naar andere vormen en formaten, zoals meer ruitvormige wafelchips – dus er zijn steeds nieuwe kansen.”