Naar de Bean Deal 2.0: Bonen zijn briljant!

Op 14 juli 2022 werd de Bean Deal ondertekend door 56 partijen die samen de hele peulvruchtenketen vertegenwoordigen. Inmiddels is dit aantal gestegen tot 72 organisaties. Het doel: Nederlandse peulvruchten op de kaart zetten. Waarom is dat zo belangrijk? Wat is er na twee jaar bereikt? En wat moet er nog gebeuren? 

“Het eerste doel van de Bean Deal is het opschalen van de teelt en verwerking van eiwitrijke gewassen in Nederland die primair bedoeld zijn voor humane consumptie,” vertelt Sonja Zuijdgeest, ketenregisseur van de Bean Deal. “Plantaardig eiwit in ons voedsel wordt steeds belangrijker, en de teelt in Nederland is belangrijk voor onze akkers, boeren, en natuur."

De Bean Deal waarover ze praat, is onderdeel van de Nationale Eiwitstrategie (NES), het actieplan uit 2020 van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (inmiddels LNNV) met als doel om de zelfvoorzieningsgraad van Nederland en de Europese Unie op het gebied van eiwitten te vergroten. “Onderliggend doel is om de verhouding tussen dierlijke en plantaardige eiwitten in onze voeding te verschuiven; van 60-40% naar 40-60%. Om dat te bereiken zijn fundamentele veranderingen nodig in de voedselketen; zowel in de teelt, verwerking als consumptie van eiwitten.” 

De focus ligt op ‘stikstofbindende vlinderbloemigen’. Waarom? 

“De teelt van peulvruchten is belangrijk voor de vruchtbaarheid van de bodem. Vlinderbloemigen zijn namelijk goede stikstofbinders. Ze dragen bij aan het verlagen van de CO2-uitstoot, verbeteren de bodemkwaliteit, ondersteunen de biodiversiteit én hebben een opbrengst-verhogende werking. Boeren telen deze gewassen graag als onderdeel van hun bouwplan. Helaas kan de teelt financieel nog niet uit; de oogsten brengen niet genoeg op. Dat heeft deels te maken met de consumentenvraag die achterblijft, maar ook doordat de ontwikkeling van rassen, teeltkennis en productontwikkeling lange tijd heeft stilgelegen.” 

Voor een verklaring van díe bottleneck neemt Sonja ons mee terug de geschiedenis in; naar het Blair House akkoord. “In 1992 ging de Europese Unie akkoord met de Verenigde Staten om de EU-marktbescherming voor de teelt van eiwitrijke gewassen af te schaffen. Door internationale handelsverdragen verschoof de peulvruchtenteelt volledig naar het buitenland. Er is een grote inhaalslag nodig: De teelt en verwerking moet opschalen, en daarvoor is het essentieel dat ook de consumptie toeneemt. Daarmee komen we bij het tweede doel van de Bean Deal: het vergroten van de markt van peulvruchten, door de consumptie ervan in Nederland te stimuleren.”

Wat dóen jullie concreet?

“De Bean Deal is ondertekend door 72 bevlogen partners: agri- en food bedrijven uit de gehele voedselketen, én daarnaast ook NGO’s, de Rabobank, Wereldnatuurfonds, de Provincies, het ministerie van LNNV en kennisinstellingen. Samen met oa Wageningen University & Research, Louis Bolk Instituut en AgriFood Capital, investeren de veredelings- en teeltbedrijven in nieuwe rassen en teeltkennis. Met In-Holland, HAS en NIZO investeren foodbedrijven in de ontwikkeling van nieuwe producten en technologieën, en bouwen we samen met ketenpartners aan de nieuwe ketens: vleesvervangers, plantaardige zuivelproducten zoals melk en kaas, conservenproducten ‘nieuwe stijl’ gericht op gemak, smaak, verpakking, en eiwit- en vezelrijke ingrediënten voor bijvoorbeeld de bakkerijsector. Met de innovatiekennis en -technologie die aanwezig is in Nederland, bieden we het Nederlandse foodbedrijfsleven belangrijke nieuwe economische kansen in een groeiende duurzame wereldmarkt.”

Werken de telers ook samen?

“Ja; er is er een nieuwe producentenorganisatie van telers van vlinderbloemigen opgericht: ‘Eiwitboeren van Nederland’ (www.eiwitboeren.nl). Om de bekendheid van plantaardige eiwitten als veldbonen, lupine, witte bonen, kidneybonen, soja en kikkererwten van eigen bodem te vergroten, werd vorig jaar een beeldmerk gelanceerd voor producenten en afnemers. Dit beeldmerk maakt het voor consumenten gemakkelijker om een lokale en duurzame keuze te maken; voor de boer, bodem, biodiversiteit en burger. Ondermeer door de nieuwe CSRD wetgeving groeit de interesse bij food service, horeca én retail om peulvruchten - liefst ook dichtbij geteeld - op te nemen in het assortiment. Peulvruchten zijn gezond, een belangrijke plantaardige eiwitbron, en de teelt biedt nieuwe ondernemerskansen voor onze boeren. Ook chefkoks koken graag met peulvruchten. Zij helpen Nederland om bonen te herontdekken en hiermee overheerlijke gerechten te bereiden.”

Hoe stimuleren jullie de consumentenvraag naar peulvruchten?

“Een concrete actie om de vraag bij die consument te stimuleren, is #BEANMEAL: een jaarlijkse activatieweek rond ‘Wereld Peulvruchten Dag’ (World Pulses Day) op 10 februari. Afgelopen jaar was de eerste editie van de Nationale Consumentenactivatieweek Peulvruchten #BEANMEAL: een week waarin supermarktketens, cateraars, producenten én maatschappelijke organisaties in Nederland peulvruchten in de spotlight zetten. Vanuit #BEANMEAL bieden we een platform en een toolkit aan. De #BEANMEAL-partners geven vervolgens hun eigen invulling aan de activatie. Supermarkten brengen de boon onder de aandacht via aanbiedingen, in winkels en online, ondersteund door producenten die de producten leveren. Cateraars zetten de boon op het menu in verschillende restaurants. De producentenorganisatie Eiwitboeren van Nederland organiseert speciale Bean Meals op locatie. De tweede editie van de actieweek vindt plaats van 10 t/m 16 februari 2025, en wordt inmiddels georganiseerd door de Green Protein Alliance, ook deelnemer van de Bean Deal. Iedereen mag meedoen! Dus meld je aan via de website Beanmeal.nl. We werken intensief samen om met elkaar maximale impact te maken.” 

Volgend jaar is de looptijd van de Bean Deal afgelopen. Hoe verder? 

“Het echte verhaal over de peulvrucht en het belang ervan voor de Nederlandse teelt moet veel meer voor het voetlicht worden gebracht,” vindt Sonja. Haar oproep aan voedselverwerkers: kies voor méér sourcing van Nederlandse telers: als pure boon en als ingrediënt in plantaardige alternatieven voor dierlijk eiwit. “Telers moeten toekomstbestendige prijzen krijgen voor hun oogst. Help ze bij de opschaling. Dat kan met meerjarige afspraken, door risico’s te delen, en/of door te investeren in kennis en innovatie met betrekking tot veredeling en productverwerking. En je kunt de telers ook heel goed als ‘living lab’ bij jouw productontwikkeling betrekken.” 

Na volgend jaar willen de deelnemers graag doorgaan: met een ‘Bean Deal 2.0’. “Er is nog veel werk te verzetten,” benadrukt Sonja. “We zijn inmiddels gestart met de eerste verkenningen: ambities en doelen, focus, deelnemers en trekkers, financiering en haalbaarheid. Dat is onze belangrijkste uitdaging voor nu: iedereen wil graag dóór, en daar horen ook middelen bij.” Vol vertrouwen: “Met de ambities en energie die we met elkaar hebben, gaat dat zeker lukken!”

www.beandeal.nl

Bijschrift hoofdfoto: Sonja Zuijdgeest

Foto’s: ©David Jagersma