Column Pieter Vos: Springlevend

Een bergbeklimmer vertelde in een interview over zijn sport en de vaak extreme omstandigheden waaronder hij naar de hoogste toppen van de wereld klimt. Over het grote risico een afdaling niet te overleven. Hij zei: ‘Van mijn successen leerde ik niet zo veel. Van crisissituaties des te meer’. 

De parallel met de foodsector schoot me onmiddellijk door mijn hoofd. Stel; je hebt te maken met een contaminatie. Je bedrijf wordt stilgelegd. Dagenlang kun je niet produceren, je goede naam staat op het spel. Protocollen en procedures worden aangescherpt, verbeteringen doorgevoerd, meer plekken worden bemonsterd. Iedereen zit er bovenop: dit mag nooit meer gebeuren! Heel lang wordt er niets gevonden. Het verhaal van de crisis raakt op de achtergrond, de pijn ervan ebt weg. Dan ontstaat er een nieuwe crisis; nu op economisch vlak. De druk om te snijden in de kosten groeit. Omdat er al zólang niets werd gevonden, vraagt men zich af: ‘Waarom analyseren we toch zoveel? Dan kan best wat minder’.

Je hebt vast wel eens gehoord van het experiment met de vijf apen. Bovenin de kooi hangt een banaan. Daaronder een ladder. Zodra een van de apen de trap betreedt om de banaan te plukken, worden alle apen natgespoten. Apen hebben daar een grote hekel aan, dus als een tweede aap een poging doet en ze opnieuw nat worden, beginnen ze verbanden te zien. Zodra nu een van de apen de trap op wil, houden de andere hem tegen. Vervolgens worden de apen één voor één vervangen. Wat blijkt? Iedere nieuwkomer wordt, zodra hij bij de ladder in de buurt komt, door de andere apen weggetrokken. Uiteindelijk zijn er vijf nieuwe apen. Geen van hen heeft weet van de relatie tussen de trap en het natspuiten. Toch blijven ze iedere nieuwkomer die de banaan wil grijpen, wegtrekken bij de trap. Een ondoordachte gewoonte is ontstaan. Zo gaat het ook in veel bedrijven. Vragen over ‘het waarom’ worden niet meer gesteld: ‘Zo doen we dat hier nu eenmaal’. Dat is dodelijk voor vooruitgang.

Mijn leermoment? Blijf het verhaal vertellen van een doorleefde crisis, gooi die kennis niet weg! Zo hou je de belangrijke leermomenten die de situatie opleverde voor iedereen springlevend. 

Pieter Vos 
directeur Nutrilab