Behouden en bewaken kwaliteit voeding

Met alle aandacht voor het bewaren en vervoeren van de coronavaccins staat de koudeketen weer volop in de belangstelling. De voedingsindustrie weet al decennialang dat het respecteren van de koudeketen van cruciaal belang is voor het bewaken van de kwaliteit en voedselveiligheid van verse producten. Wat zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen? 

De coronacrisis legt de koel- en vrieshuizen geen windeieren. Door de sluiting van de horeca en de exportbeperkingen zaten de Nederlandse koel- en vrieshuizen vorig jaar helemaal vol, de resultaten bereikten zelfs een hoogtepunt, aldus de Rabobank. En de vraag bleef hoog, want veel bedrijven wilden uit angst voor een volgende virusgolf uit voorzorg hun opslagcapaciteit veiligstellen. Voor dit jaar verwacht de bank een omzetgroei van 10% voor de opslagbedrijven. Corona versnelde ook de digitalisering van de maatschappij en heeft daarmee een grote impact op de voedselketen. Vanaf het moment dat we nauwelijks bezoek mochten ontvangen en we minder konden reizen, ontmoeten we elkaar virtueel en kopen we online. Er worden veel meer maaltijden en boodschappen thuisbezorgd. De bezorging van boodschappen groeide zelfs met bijna 50% in 2020 (FSIN, 2020). Veel van die boodschappen moeten gekoeld worden opgeslagen en vervoerd.

Duurzamer

De klimaatverandering en de daaraan gekoppelde internationale, landelijke en lokale afspraken zijn de grote aanjagers voor innovaties in de branche. “De vraag naar duurzamere oplossingen, zoals hybride en elektrische koel- en vriessystemen gericht op het reduceren van brandstofkosten en CO2-uitstoot groeit enorm”, zegt Colin Ouwerling, Business Development Manager VP Truck bij Thermo King Transportkoeling. “Regelgeving omtrent de uitstoot in stedelijke gebieden verplicht bedrijven daartoe. Aan de rand van de grote steden komen  distributie-hubs en in de 30 grootste steden in Nederland zijn vanaf 2025 zero-emissie zones ingesteld. Voor de ‘last mile’ worden kleinere voertuigen ingezet die elektrisch of door waterstof aangedreven worden. Onze koel- en vriesunits zijn daarop al aangepast.” 

“De focus op oplossingen die minder schadelijk zijn voor het milieu, zien we natuurlijk al een tijdje”, vervolgt Jan Vliet van Zante, directeur van Van Kempen Koudetechniek. “Vanaf 2015 zijn chemische koudemiddelen (Freon) uitgefaseerd. Vanaf 1 oktober 2000 mogen chloorfluorkoolstofverbindingen (cfk’s) niet meer worden verkocht in de Europese Unie en sinds januari 2021 ook niet meer worden gebruikt in bestaande installaties. De volledige overgang naar natuurlijke koudemiddelen heeft wel geleid tot de grootste technologische verandering van de laatste jaren op het gebied van koelen en vriezen. Grote koel- en vriesinstallaties worden sinds jaar en dag uitgevoerd met het natuurlijke koudemiddel ammoniak (NH3); energetisch ook de beste oplossing. Voor het koelen van verblijfruimten zie je steeds vaker installaties met de combinatie NH3 en CO2 als koudedrager. Met name de middelgrote tot (steeds grotere) systemen werken met alleen CO2 als koudemiddel. Deze systemen zijn weer uitermate geschikt voor het terugwinnen van warmte, bijvoorbeeld voor het opwarmen van water voor reinigingswerkzaamheden.”

“De reductiedoelstelling voor 2030 is fors; 1 gigaton CO2,” zegt Colin. “Samen met onze moedermaatschappij houden we ons daaraan. Enerzijds doen we dat met duurzame innovaties zoals elektrificatie en een keuze voor alternatieve brandstoffen als aandrijving voor onze koeloplossingen, anderzijds met een no-waste beleid in de fabrieken waar de machines geproduceerd worden.”

Innovatie 

Niet alleen wet- en regelgeving rondom duurzaamheid is echter een aanjager voor veranderingen. De vraag naar transparantie, het continu kunnen bewaken van de kwaliteit, het borgen van de voedselveiligheid en kostenreductie spelen minstens even grote rol. Colin: “Zo zien we een grotere vraag naar multitemperatuur-oplossingen; gescheiden temperaturen in één wagen. Datagestuurd onderhoud zowel voor machines als het wagenpark zorgt voor minimale stilstand en draagt bij aan een langere levensduur. Opdrachtgevers zetten meer en meer in op kwaliteit met IFS-certificeringen. Daarvoor is actuele data nodig. Dataconnectiviteit is beschikbaar op al onze koeloplossingen, zodat informatie (zoals temperatuur, alarmcodes, gebruikstijd en locatie) zichtbaar is voor zowel de chauffeur, de planner als de financiële afdeling. Ook bediening op afstand is mogelijk; denk aan het veranderen van de temperatuur en aan- en uitzetten.” 

Jan herkent die tendens ook in ‘zijn’ deel van de keten: “Het ontwerp van besturingsinstallaties wordt het onderscheidend vermogen. Door dat ontwerp zoveel mogelijk in te richten voor beheer en bewaking op afstand, kunnen we klanten  maximaal ontzorgen. Het systeem geeft bij mogelijk optredende storingen vooraf een melding. Deze komt dan bij de installateur, die gelijk maatregelen treft om de storing te voorkomen. Electro-techniek en automatisering worden daardoor wel steeds complexer. Denk aan gelijkstroom motoren, modbus communicatie verbindingen, elektronische regelunits met PLC- en PC-verbindingen.”

Door al die relatieve nieuwe technieken in de koudetechniek, veranderen versies en uitvoeringen van systemen zeer frequent. “Een uitdaging op zich,” vindt Jan. “Ondertussen hebben we te maken met natuurlijke koudemiddelen en allerlei bijkomende risico’s en aandachtspunten. Die nieuwe kennis moet continu aan de techneuten worden gedoceerd zodat ze up-to-date blijven en veilig kunnen werken. Daarom bieden wij onze technici de mogelijkheid om zich te ontwikkelen en bij te scholen, via opleidingstrajecten van diverse instellingen en via onze eigen VK Academy.”

Uitdagingen  

Jan verwacht voor de nabije toekomst een grilliger karakter in de beschikbaarheid van stroom in combinatie met de prijs van energie. “Koel- en vriesinstallaties worden nu al ontworpen om hier optimaal mee om te kunnen gaan. De besturingssystemen van deze installaties zijn door de jaren steeds geavanceerder geworden. Naast het energetisch optimaal laten presteren, worden ook het gebruikmaken van goedkope stroom, koude-buffering, track & trace en data-opslag belangrijke argumenten om te kiezen voor een bepaalde leverancier. Maar de grootste uitdaging voor de toekomst is volgens mij het gigantische tekort dat ontstaat aan technische medewerkers voor het bouwen en onderhouden van de koude-systemen. Dat tekort is er al en neemt alleen maar toe.” 

Colin: “Een grote uitdaging voor met name de kleinere bedrijven is daarnaast om de extreem grote investeringen te kunnen realiseren die nodig zijn om aan alle toekomstige eisen te voldoen. We hebben totaaloplossingen op gebied van bedrijfswagens en trailers, en samenwerkingen met truckfabrikanten voor volledig elektrische koeloplossingen met hoge capaciteit. Wat ons opvalt is dat veel bedrijven eerst naar het gewenste voertuig  kijken en pas daarna bepalen welke koeloplossing erin moet. Wij kijken liever éérst naar de behoefte: wat wordt er vervoerd en aan welke eisen moet men voldoen? Wat zijn de toekomstplannen, wat is het budget en de investeringsbehoefte op termijn? Op basis van een uitgebreide inventarisatie stellen wij de meest optimale oplossing voor. De focus ligt op het behouden én bewaken van de kwaliteit van de vracht.” Precies waar het in de koel- en vriestechniek voor de food uiteindelijk allemaal om draait.

Hoofdbeeld: ©TMLsPhotoG/depositphotos.com, Beeld heftruck: kokliang/depositphotos.com, Beeld vrachtwagen: ThermoKing