Legolisering van de bouw

De bouw loopt achter bij andere industrieën die, nadat het prototype is gemaakt, miljoenen exact dezelfde producten kunnen produceren. In de bouw gaat dat nog steeds anders: bouwen is het samenstellen van een gelegenheidsalliantie, die in een knollenveld zonder voorzieningen bij ieder project keer op keer opnieuw het wiel uitvindt.

Op woensdag 21 mei 2014 toonde lector. Ir. Jan de Wit van Saxion Enschede tijdens zijn inaugurele rede hoe dat anders kan. Hij vertelde over een aannemer die 30% van zijn personeel moest ontslaan maar desalniettemin in de laatste vijf jaar 30% méér wist te produceren tegen een veel hogere kwaliteit. Hij was in staat om anders, tegenstrooms, te gaan denken. De omzet winst haalde hij door te prefabriceren.

Bij de ombouw van een hotel te Dordrecht heeft ook Bessels architekten & ingenieurs gekozen voor een andere aanpak. Nu eens niet ter plaatse voor 80 kamers de badkamerpijpen, koud- en warmwaterleidingen, riolering, elektra, sturingskabels etcetera, ter plaatse in elkaar steken. Maar deze keer de installateur in zijn werkplaats de zaken op een bouwstaalmat aan elkaar laten binden: dat scheelde een hoop tijd en gedoe. Ook met ramen kun je zo’n slag maken: ramen raken in het werk vaak vervuild met verf, vloerlijm en stucadoorkalk. Lever ze liever gezeemd, en in krimpfolie verpakt, aan.

‘Het wiel uitvinden per bouwproject voorgoed verleden tijd’

Verspilling

De bouw levert een disproportionele bijdrage ten aanzien van afvalproductie en transport. 40% van het Nederlandse afval wordt geproduceerd door de bouw. De grootste verspillingen in de bouw ontstaan door miscommunicatie: wel gevraagd niet geleverd, niet gevraagd wel geleverd, te laat geleverd, etc. Vaak ontstaat deze miscommunicatie doordat vele onder-aannemingsbedrijven (soms wel 50-80) samen het gebouw moeten maken. De taalbarrière, veel werknemers komen uit het buitenland, speelt hierbij een grote rol.

Faalkosten kunnen voor een fors deel worden ondervangen door BIM: het Bouw Informatie Model. BIM is een digitaal 3-dimensionaal gebouwmodel, waarin alle gegevens ten behoeve van het ontwerp-, bouw- en beheerproces zijn geïntegreerd en waarmee door alle betrokken partijen in dat proces wordt gewerkt. Vroeger stond op tekening ‘in het werk nader te bepalen’, of beter gezegd: laat de man met de blauwe overall het maar uitzoeken, met alle problemen van dien. In BIM werkt elke partij met dezelfde informatie en ziet dus van elkaar wat er gebeurt. Deze informatie is continu beschikbaar en altijd actueel. Eindelijk kunnen we in de bouw écht gaan ‘LEGOliseren’.

LEGOlisering

‘LEGOlisering van de Bouw’ is een boek van Hennes de Ridder uit 2011. Hij stelt dat bouwwerken, net als auto’s, computers, televisies en vliegtuigen, meer evolutionair moeten worden ontwikkeld. Hij signaleert een beweging die hij ‘het Darwinisme voor bouwwerken’ noemt, de survival of the fittest. De bouwwerken die zich het makkelijkst en snelst kunnen aanpassen aan de veranderende wereld zullen blijven. De anderen sterven uit.

‘De structuur blijft min of meer hetzelfde, maar de cellen veranderen’

3D inmeten

LEGO past naadloos. Daarom moeten, om te kunnen LEGOliseren, de uitgangspunten vastliggen. Wij meten daarom bestaande gebouwen in met behulp van de 3D-laser en werken dit op naar een 3D-gebouwmodel, zodat je onderleggers hebt die naadloos op elkaar aansluiten. Met de computer wordt een clash-control uitgevoerd om uit te sluiten dat bepaalde activiteiten of materialen zich op exact dezelfde plek bevinden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan leidingen, luchtbehandelingskanalen en constructie. Vervolgens wordt er binnen het kantoor een 3D-video gemaakt, die perfect gebruikt kan worden voor Welstandsoverleg. In het geval van het Postillion Hotel Dordrecht leverde dit voor ons het kortst durende Welstandsoverleg op: in 9 minuten hadden wij goedkeuring voor dit complexe gebouw.

Flexibiliteit

We accepteren nog steeds niet dat gebouwen na 15 jaar oud en waardeloos zijn; met alle beleggings-consequenties van dien. Maar geen fabriek wordt gebruikt zoals hij is ontworpen. Ben jij in staat om flexibiliteit in een gebouw vinden? Een prachtig voorbeeld zijn vloeren met een overspanning van 20 meter die minder wegen (kg/m2) dan een massieve vloer met een overspanning van 9 meter. De vloeren worden niet aan elkaar gestort maar gebout. Ze zijn eenvoudig demonteerbaar. Het systeem is in Nederland voor het eerst toegepast op de Floriade in Venlo.

Research & Development

Er ontstaan producenten die zich profileren met bouwwerken die eenzelfde DNA delen, maar qua vorm bepaald worden door locatie, gebruik en tijd. De structuur blijft min of meer hetzelfde, maar de cellen veranderen. Dat geldt zowel voor opvolgende generaties van bouwwerken als voor een individueel bouwwerk tijdens zijn levensduur. Het wiel uitvinden per bouwproject is dan voorgoed verleden tijd. Daarvoor in de plaats komen leer- en repetitie-effecten. Design & Construct maakt plaats voor Research & Development.

www.bessels.com