Column IJsbrand Velzeboer: Autocalyps op de werkvloer

Automatisering binnen een bedrijf brengt veel goeds met zich mee. Processen verlopen efficiënter, er is minder zwaar werk, je bespaart kosten doordat je minder personeel nodig hebt. Toch is er een ‘maar’… 

Ken je John? Hij is een oudgediende. Een oude brompot, die niet zo lang geleden, na 35 trouwe dienstjaren, de poort uit wandelde. Hij kende het bedrijf door en door; iedere schakelaar, iedere sensor en elke noodstop. Hij wist hoe de leidingen liepen. Het productieproces met de hand opstarten was voor hem kinderspel. Storingen waren snel verholpen; nog voordat iemand iets in de gaten had. Maar een automatiseringsslag en robot maakte hem overbodig. Er volgde een afscheidsreceptie in de kantine; met koffie, cake en een afscheidsspeech van de directeur, en weg was John. Thuisgekomen legde hij het traditionele afscheidscadeau, een set licht verzilverde theelepels, in de la. Hij stond op, de handen comfortabel in de zakken van zijn spijkerbroek. Hij keek naar buiten, genietend van de nieuwe kalmte in zijn leven. 

Rampzalige gebeurtenissen

Brengt automatisering net zo veel rust op de werkvloer? Dat vraag ik me af. We laten ons in slaap sussen, erop vertrouwend dat computergestuurde processen altijd goed gaan. Overal om mij heen zie ik de apocalyptische gevolgen van ‘iets’ met de computer. Zo legde een updatefout van Microsoft in juli van dit jaar zowat de hele wereld plat. Dit was een gigantische wake-up-call voor onze computergeneratie.

In de voedingsmiddelenindustrie komen computergerelateerde rampzalige gebeurtenissen veel vaker voor dan we denken. Lang niet ieder bedrijf durft de vuile ‘computerwas’ buiten te hangen, uit schaamte. Vroeger had je struikrovers, tegenwoordig praten wij over cybercriminelen. Ransomware en DDoS-aanvallen richten vrijwel dagelijks wel ergens in een bedrijf veel schade aan. En dan heb ik het niet eens over de kwetsbaarheid van satellietverbindingen, clouddiensten en de los over de zeebodem gestrooide datakabels.

Niet zomaar even gefikst

Automatisering is prachtig, totdat de boel in storing valt. De in- en verkoop van het bedrijf valt stil, de productie kan de recepturen niet meer vinden, grondstoffen zijn opeens zoek, en het voltallig personeel zit in de kantine te klaverjassen. Procesverstoringen leveren kostbare productverliezen op. De registraties, verificaties en productveiligheid zijn in één klap onbetrouwbaar geworden. Waar zijn de papieren registratieformulieren? Wie kan de lijn handmatig opstarten? Waar is John…. help! De nieuwe generatie denkt dat alles zo gefikst kan worden. Ze weten meer, maar kunnen minder. ‘Een back-up met twee benen is goud waard’. Dan bedoel ik niet een extra harde schijf of de cloudopslag. Het gaat om die kennisdrager die niet zo lang geleden achteloos het bedrijf uitwandelde. Terwijl hij glimlachend achter zijn geraniums zit, is de hectiek in het bedrijf van zijn voormalige werkgever sterk toegenomen.

Tips & tricks

Welke maatregelen kun je nemen ‘voor het geval dat’?

• Zet een schaduw-besturingssysteem op met een autonome computer met accu’s, die de meest essentiële zaken vastlegt en op de achtergrond meedraait. De auto-industrie kent dit al vele jaren. Als er in een auto een zware storing optreedt in de elektronica, schakelt men over naar een ‘limp-home-module’ die ervoor zorgt dat de bestuurder met enige vertraging toch thuiskomt.
• Oefen een storing door gewoon de hoofdschakelaar even uit te zetten gedurende 15 minuten. Dat zal leerzame momenten opleveren. De verzekeraar van het bedrijf zal dergelijke oefeningen wel op prijs stellen, mits goed geëvalueerd.
• Leg alle kennis vast die bij iedereen in het hoofd zit. Best lastig om stugge medewerkers uit te horen die niet goed kunnen en willen uitleggen.
• Zorg dat de operators en medewerkers veel verstand hebben van alle productieprocessen. Laat ze niet alleen rode en groene knoppen bedienen, of een toetsenbord.

In ieder bedrijf is veel vakkennis aanwezig waarmee de voedselveiligheid geborgd kan worden. Het is goed als er technologische en technische kennis op de werkvloer is die breed gedeeld wordt onder alle medewerkers. Ze vangen voor elkaar de klappen op. Elk opleidingsplan zal dit moeten regelen. Het maakt een bedrijf minder kwetsbaar voor allerlei onheil. 

IJsbrand Velzeboer
Voedingstechnoloog

www.scientanova.com