Vraagtekens bij haalbaarheid blikinza­melplan

Samen met CBL en FNLI kondigde Afvalfonds Verpakkingen eind 2021 een plan aan voor de inzameling van blikjes in onbemande statiegeldmachines in publieke ruimtes, buiten de supermarkten om. In opdracht van Recycling Netwerk Benelux toetste het consultancybureau Eunomia of het Afvalfonds Verpakkingen met dit plan aan de wettelijke targets zal voldoen: een operationeel inzamelsysteem op 31 december 2022; en een retourpercentage van 90% blikjesinzameling halen tegen 2024.

Consumentonvriendelijke opzet

“De doelstelling van 90% gescheiden inzameling bereiken, betekent de beste statiegeldsystemen ter wereld evenaren”, aldus Eunomia, en participatie van mensen bepaalt uiteindelijk of het systeem een succes wordt of niet. Na vergelijking met andere succesvolle statiegeldsystemen, concludeert Eunomia dat het plan van het Afvalfonds Verpakkingen onvoldoende consumentvriendelijk is om te verwachten dat 90% retourpercentage wordt behaald. Dat de klant zijn statiegeldflesjes in de supermarkt kan inleveren, maar voor zijn blikjes ergens anders heen moet maakt het systeem minder klantvriendelijk. De voorkeur van 89% van de Nederlandse consumenten is om ook blikjes bij de supermarkt in te leveren.

Innamepunten

Het Afvalfonds Verpakkingen wil inzamelen in innamepunten op maximum 500 meter van de supermarkten. Eunomia schat dat de consument bij 20% van de supermarkten zo’n extra 4 minuten moet omlopen, en bij 40% minstens 2 minuten. De 3.300 inzamelpunten die het Afvalfonds voorziet, liggen ver onder het aantal inzamelpunten bij statiegeldsystemen die retourpercentages van 90% behalen. Waar het Afvalfonds 2,5 statiegeldmachines en 1,9 inzamelpunten per 10.000 inwoners voorziet, ligt dit bijvoorbeeld in Duitsland op respectievelijk 5,3 statiegeldmachines en 16 inzamelpunten. Daarnaast heeft EY Parthenon in 2019 al in een studie berekend dat er ongeveer 12.000 innamelocaties in verkooppunten nodig zijn om een inzamelpercentage van 92-93% te bereiken.

Deadline

Eunomia onderzocht ook of het Afvalfonds hun plan kan uitrollen tegen de start van het statiegeld op blikjes per 31 december 2022. Het systeem van het Afvalfonds, met innamepunten op nieuwe locaties die geen eigendom zijn of onder toezicht staan van verkooppunten, brengt exceptionele uitdagingen met zich mee op het gebied van locatiebepaling, vergunningen, installatie, logistiek en onderhoud. Het is daardoor veel complexer dan de eerdere uitbreiding naar kleine plastic flesjes. Eunomia: “Het is duidelijk dat de deadline ‘erg uitdagend’ is gezien de operationele opzet van het voorstel.”

Bekijk het volledige rapport van Eunomia: ‘Deposit Return in the Netherlands’ (Engelstalig)
Recyclingnetwerk.org