Voedselver­spilling: Op zoek naar oplossingen

Voedselverspilling. Overal starten initiatieven om het te voorkomen, maar de praktijk is weerbarstig. Stichting ‘Samen Tegen Voedselverspilling’ heeft als doel om voedselverspilling in Nederland te halveren en wil het bedrijfsleven ondersteunen om positieve businesscases inzichtelijk te maken en te implementeren.

In Europa wordt ruim 20% van al het voedsel, jaarlijks ca. 89 miljoen ton, in de keten verspild. Verspilling wil zeggen dat voedsel dat voor menselijke consumptie bedoeld is, hier niet voor wordt gebruikt. In de agrarische sector en industriële verwerking samen gaat circa 30% verloren, in de retail, foodservice en horeca 17% en huishoudens 53%. (bron FUSIONS EU report maart 2016). Het probleem  van voedselverlies en -verspilling staat op de mondiale agenda. Sustainable Development Goals (SDG's) nummer 12 streeft naar ‘zorgen voor duurzame consumptie- en productiepatronen’, SDG 12.3 richt zich op halvering van de verspilling van voedsel wereldwijd in 2030. Ook Nederland heeft zich aan het doel van de SDG gecommitteerd.

Op zoek naar oplossingen

De voedselverspilling in Nederland lag in 2016 tussen de 1,7 en 2,5 miljoen ton. Dertig procent daarvan ontstaat bij de consument. De recent opgerichte stichting ‘Samen Tegen Voedselverspilling’ (STV) bestaat uit een steeds groter wordende groep van multinationals, mkb’ers en start-ups die samen op zoek gaan naar oplossingen tegen verspilling. De founding fathers van de stichting zijn Wageningen University & Research, FoodTech Brainport, ThreeSixty in Veghel en de Rabobank, ondersteund door LNV, de Gemeente Meierijstad en de Provincie Noord-Brabant. De agenda van de stichting kent vier actielijnen: het meten van de (reductie van) verspilling; keteninnovatie en oplossingen voor het bedrijfsleven; activatie van de consument om verspilling te verminderen; en het tegengaan van belemmerende wetgeving en veranderen van de spelregels. Denk aan de strikte wetgeving rond verwaarding van dierlijke reststromen en private kwaliteitsnormen voor groenten en fruit. Het voorkomen van voedselverspilling levert niet alleen grote maatschappelijke voordelen op, maar is economisch gezien ook zeer rendabel. Voor bedrijven is dit een unieke win-win situatie, ze dienen het maatschappelijke doel en maken tegelijkertijd een duurzaam rendement.

Business cases voor het bedrijfsleven

De bedrijven die aangesloten zijn bij STV, brengen - eventueel samen met ketenpartners of branchegenoten - eerst hun voedselverspilling helder in kaart. Om hoeveel reststromen gaat het binnen het bedrijf en/of de keten, waar treden ze op en waar gaan ze naartoe? Kortom: ‘hoe efficiënt ga ik met mijn grondstoffen om?’ Vervolgens wordt in een sessie met experts een eerste verkenning gemaakt naar eventuele businesscases om de verliezen te voorkomen of te verminderen, en reststromen te verwaarden. Wanneer nodig zijn er STV-innovatievouchers beschikbaar voor een inhoudelijke verdieping of meer praktijkgerichte tests.

Voorbeelden ter inspiratie

Van agrarisch producent tot retailer, van foodservice-organisatie tot en met de consument; in de hele keten wordt verspild. Het is een veelzijdig vraagstuk met veel verschillende factoren die op elkaar ingrijpen.

Enkele voorbeelden:

- De consument wil geen ‘misvormd’ fruit of groente, waardoor deze niet worden afgenomen door de retail. Kromme komkommers of appels met een plekje erop halen de supermarkt vaak niet eens. In 2014 introduceerde een supermarkt de productgroep ‘buitenbeentjes’, misvormde producten zijn te koop tegen een gereduceerde prijs. Ook zijn er ondernemers die deze groente gebruiken om nieuwe producten mee te maken, zoals soepen en sausen.
- Een buffet in een hotel moet er overdadig uitzien, een koeltoonbank met verse producten in een supermarkt is tot ’s avonds laat gevuld. Door deze eisen wordt aan het eind van de dag veel weggegooid.
- In de aardappelindustrie bestaat bij de productie van patat een grote reststroom van schillen. Vaak gaat deze goederenstroom naar de veevoederindustrie. Het is mogelijk deze stroom nog hoger te verwaarden, bijvoorbeeld door de vezels en andere componenten te splitsen en voor andere doeleinden te gebruiken.
- Onverkocht brood uit supermarkten wordt veel verwerkt tot veevoer. Een interessant traject is het opwaarderen van oud brood naar ontbijtkoek en koekjes. Dit levert kwalitatieve goede en smakelijke producten op.
- Protix is koploper in insectenkweek op organische reststromen. Deze insecten dienen als voedsel voor kippen van het Oerei, een merk dat nu o.a. bij Albert Heijn en DEEN in de schappen ligt. Protix en Albert Heijn zijn STV- stakeholders van het eerste uur.

Onze overtuiging en ervaring is dat er in de meeste gevallen een positieve business case is voor het voorkomen en verminderen van voedselverspilling en het verwaarden van reststromen. In je eentje lukt dit dikwijls niet, samen vaak wel.

Meer weten? Mail naar STV: [email protected]

Beeld: ©SPEEDKINGZ/SHUTTERSTOCK.COM