Voedselvei­ligheid Signalerings­overleg rapport 2022

Het Signaleringsoverleg Voedselveiligheid bestaat uit overleggroepen van experts op het gebied van microbiologische en chemische voedselveiligheid die signalen van opkomende voedselveiligheidsrisico's bij elkaar brengen en gezamenlijk duiden. Onlangs brachten ze verslag uit over de activiteiten en signalen in 2022.

Doel van het platform is om opkomende voedselveiligheidsrisico’s tijdig in beeld te brengen, te duiden en zo nodig te melden aan de ministeries van VWS en LNV en de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). 

Een greep uit de gesignaleerde risico’s.

Handhygiëne

De FSA (UK) heeft een vermindering in handhygiëne geconstateerd. Alle handhygiëne regels (bijv. duur, gebruik zeep, momenten waarop handen werden gewassen) werden minder streng nageleefd. Daarbij was opvallend dat ook het percentage ge-enquêteerden dat handen wast na toiletbezoek is gedaald. Het probleem van handenwassen zou bij bedrijven onder de aandacht moeten zijn, maar bij consumenten is dit mogelijk niet altijd het geval. Mogelijk dat de FSA cijfers gebiassed zijn door de adviezen (o.a.  handenwassen) ter voorkoming van de verspreiding van het coronavirus, en er is geen vergelijking gemaakt met de situatie vóór de pandemie.

MOAH

Foodwatch heeft onderzoek gedaan naar minerale oliën in bouillonblokjes die te koop zijn in verschillende Europese landen; ze vonden vrij hoge gehaltes MOAH. Ook in bouillon die op de Nederlandse markt te koop was werd MOAH gevonden. Naar aanleiding van dit rapport zijn in Frankrijk deze bouillonblokjes van de markt gehaald. In Nederland is dit niet gebeurd. De aanwezigheid van MOAH in bouillonblokjes wordt in 2023 opgenomen in het jaarplan van WOT Voedselveiligheid Handhaving; er zullen analyses worden gedaan door WFSR. Het signaal is daarmee voldoende in beeld en wordt afgesloten.

Plantaardige reststromen

In het kader van circulaire economie zijn er steeds meer initiatieven om plantaardige ‘reststromen’ te (her-) gebruiken in de voedselketen. Er zijn diverse voorbeelden van delen van de plant die eerder niet of nauwelijks gebruikt werden, zoals schillen en pitten, en nu gebruikt worden voor (grootschalige) voedselproductie. In sommige gevallen worden (specifieke?) stoffen uit het product geconcentreerd of geëxtraheerd. Op dit moment is onbekend of de veiligheid van plantaardige reststromen voldoende geborgd is (zowel door fabrikanten als door wettelijke kaders). Serieus risico (mogelijk) aanwezig, maar niet acuut: doormelden aan CO voor opvolging. 

Bladeren als voedselcontactmateriaal

In het kader van duurzaamheid worden steeds vaker plantaardige materialen (bijvoorbeeld bananenbladeren, palmbladeren) gebruikt om eetgerei of servies voor eenmalig gebruik van te maken. Onduidelijk is of er bijvoorbeeld residuen van gewasbeschermingsmiddelen op zitten, en of er bij de productie lijm en/of schimmelwerende middelen worden gebruikt. Er is op dit moment geen specifieke wetgeving voor natuurlijke materialen (zoals bladeren) als voedselcontactmateriaal. Serieus risico (mogelijk) aanwezig, maar het risico is niet acuut, aldus het signaleringsoverleg voedselveiligheid: doormelden aan CO voor opvolging.

Clean label

Aan levensmiddelen kunnen toevoegingen gedaan worden met een technologisch doel, zoals conservering. Deze additieven dienen dan volgens wetgeving op het etiket op een specifieke manier vermeld te worden, bijvoorbeeld ‘E250 natriumnitriet’. Om een dergelijke vermelding te vermijden is een markt ontstaan voor ‘clean label’ ingrediënten. Dit zijn producten die hetzelfde technologische doel hebben, maar waarbij dat niet zichtbaar wordt op het etiket. Bij clean label ingrediënten wordt in een aantal gevallen gebruik gemaakt van minder goed gekarakteriseerde grondstoffen, bijvoorbeeld fermentatie extracten die onbedoeld enzymen kunnen bevatten die kunnen zorgen voor de vorming van schadelijke biogene amines. Met het toegenomen toezicht op juiste etikettering van additieven is de verwachting dat minder gebruik gemaakt gaat worden van minder goed gekarakteriseerde clean label producten.

Signaleringsoverleg voedselveiligheid

Het signaleringsoverleg voedselveiligheid (SO-V) is door de Ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) ingericht naar aanleiding van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid inzake opkomende voedselveiligheidsrisico’s (juni 2019). Het ging in 2020 van start. 

Het platform bestaat uit het signaleringsoverleg voedselveiligheid microbiologie (SO-VM) en het signaleringsoverleg voedselveiligheid chemie (SO-VC). Aan de overleggen nemen experts van de NVWA, Wageningen Food Safety Research (WFSR), College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (Ctgb, alleen SO-VC), Bureau Diergeneesmiddelen van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG-BD, alleen SO-VC) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) deel. Vanaf 2021 nemen ook experts vanuit het bedrijfsleven aan het overleg deel. De experts verzamelen signalen en brengen deze in bij het SO-VM of het SO-VC. 

In 2022 hebben zowel SO-VM als SO-VC vier bijeenkomsten gehad waarin signalen zijn ingebracht en geduid door de deelnemende experts. In totaal zijn door het SO-VM 22 nieuwe signalen geduid. Door het SO-VC zijn 43 signalen (waaronder 9 openstaande signalen uit eerdere jaren) geduid.

www.rijksoverheid.nl

Foto ©Sucharas Wongpeth/Shutterstock.com