Vernieuwde ISO 22000 voor voedselvei­ligheid

Bedrijven in de foodsector moeten de veiligheid van hun producten onder controle hebben. Voor het beheersen van de voedselveiligheid kunnen ze zelf een systeem opzetten, maar ze hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden. Je kunt gebruikmaken van bestaande normen, zoals IS0 22000. Deze zomer verschijnt er een vernieuwde versie.

Als foodbedrijf wil en moet je voedselveilige producten afleveren. Niet alleen om recalls te voorkomen; ook de vraag van afnemers, toeleveranciers en de NVWA aan foodbedrijven om voedselveiligheid aantoonbaar te maken, neemt toe. Wie werkt volgens een erkende norm laat zien de zaken goed op orde te hebben. ISO 22000 is zo'n norm. De eerste versie van ISO 22000 (volledige titel: Voedselveiligheid managementsystemen - Eisen aan een organisatie in de voedselketen) stamt uit 2005. Hoog tijd voor een update: ISO 22000:2018 wordt naar verwachting in juli/augustus gepubliceerd en is op verschillende punten geactualiseerd. 

Integratie

De nieuwe versie is aangepast aan de ISO High Level Structure (HLS). De HLS is een soort blauwdruk die ISO gebruikt voor tekstdelen en structuur van al haar managementsysteemnormen. Denk hierbij aan ISO 9001 (kwaliteitsmanagement) en ISO 14001 (milieumanagement). Doel is om de verschillende ISO-normen beter op elkaar af te stemmen en hierdoor integratie voor ondernemingen die vaak meerdere van dit soort normen gebruiken, gemakkelijker te maken.

Duidelijke definities

Een andere belangrijke wijziging in de nieuwe versie is dat een aantal termen en definities uit ISO 22000 verduidelijkt zijn. Termen als CCP (Critical Control Point), PRP (Prerequisite Programme oftewel basisvoorwaarden programma) en O-PRP (Operational PRP) kwamen al voor in de eerste versie van ISO 22000 uit 2005.

De definities van deze termen bleken in de praktijk echter voor veel gebruikers niet altijd duidelijk te zijn. Soms werden ze zelfs verschillend geïnterpreteerd, met spraakverwarring en onjuiste maatregelen voor voedselveiligheid tot gevolg. De ISO-experts hebben een groot aantal voorbeelden uit de praktijk besproken en op basis hiervan de definities van PRP en O-PRP in de nieuwe ISO 22000 een stuk duidelijker gemaakt. Het gebruik in de praktijk zal moeten uitwijzen of dit gelukt is.

Specifieke onderdelen

ISO 22000 kan gebruikt worden in de gehele voedselketen, van primaire productie tot en met de retail ('van zaadje tot karbonaadje'). Door deze brede toepasbaarheid zijn de eisen uit de norm soms algemeen geformuleerd. Daarom zijn er aanvullende publicaties met basisvoorwaarden voor voedselveiligheid ontwikkeld voor specifieke onderdelen van de voedselketen. De combinatie van ISO 22000 met deze publicaties biedt een specifieke oplossing voor het managen van veilig voedsel voor bijvoorbeeld voedselfabrikanten, producenten van verpakkingsmateriaal, de primaire sector en catering.

Transport en Opslag

Zo’n aanvullende publicatie wordt momenteel gemaakt voor bijvoorbeeld transport en opslag (T&S) van voedsel. Nederland leidt de ISO werkgroep en heeft het voorzitterschap (Cargill) en secretariaat (NEN) in handen. De samenstelling van de groep is echter internationaal, met deelnemers uit onder andere Frankrijk, Italië, USA, Ierland, Duitsland, Zweden en Nederland. Dit is belangrijk om het document internationaal erkend te krijgen. De vraag naar een nieuwe ISO publicatie voor T&S komt overigens uit de sector zelf. Bedrijven in de transport- en opslag van voedsel krijgen steeds vaker de vraag of ze kunnen aantonen dat ze de voedselveiligheid op orde hebben; bijvoorbeeld via een certificaat op basis van de ISO 22000 aanpak. Transport en opslag zijn belangrijke schakels in de voedselketen en essentieel voor veilig voedsel. Nederland heeft daarbij als 'gateway to Europe' een sterke positie op het gebied van transport en logistiek. De branche heeft via NEN ingespeeld op de behoefte van de bedrijven, door het ISO-secretariaat naar zich toe te halen en te starten met de werkgroep. 

Europese Commissie positief

ISO 22000 begon ooit als privaat initiatief, maar staat in toenemende belangstelling van overheden. Zo liet de Europese Commissie (EC) zich in december jl. zeer positief uit over de nieuwe versie van de ISO norm. Een hoge vertegenwoordiger van DG SANTE, het onderdeel van de EC dat o.a. voedselveiligheid onder haar hoede heeft, gaf aan dat zijn organisatie een aantal concepten en eisen uit ISO 22000 over zal nemen in Europese richtlijnen op het gebied van het managen van voedselveiligheid. De verwachting is dat nationale organisaties, in Nederland bijvoorbeeld de NVWA, deze benadering zullen volgen. 

www.nen.nl

Marcel de Vreeze is standardization consultant AgroFood & Consument bij NEN – Nederlands Normalisatie-instituut.