Smart Industry: Eat or be (b)eaten!

De niet te stuiten opmars van digitalisering in combinatie met nieuwe ontwikkelingen gaat de wereldeconomie in de komende tien jaar ingrijpend veranderen. Deze ontwikkeling leidt ook in Nederland tot een nieuwe industriële revolutie: Smart Industry. “Niet meedoen is geen optie!” stelt zelfstandig bedrijfsconsultant Ben Prins.

‘De vierde industriële revolutie’  wordt hij wel genoemd. ‘Industrie 4.0’ zeggen ze in Duitsland. Maar wat klinkt dat saai voor zo’n dynamische en allesomvattende omslag in produceren, denken en werken. En ‘Smart Industry’ is allesbehalve saai. Bijna een jaar geleden, op 11 november 2014, nam Minister Kamp van Economische Zaken de ‘Actieagenda Smart Industry’ in ontvangst. Het initiatief tot deze actieagenda kwam van diverse partijen: FME, TNO, het ministerie van Economische Zaken, VNO-NCW, Kamer van Koophandel en Nederland ICT. Zij zien Smart Industry in Nederland binnen het topsectorenbeleid en de ICT-agenda als een belangrijk cross-sectoraal thema.  

In de Actieagenda staat wat er moet gebeuren om de kansen te verzilveren die de vervlechting van productie met ICT ons land biedt. Want zeker is zeker: de combinatie van het internet met nieuwe technologieën (zoals 3D-printen, Internet of Things, Big Data, robottechnologie) leidt tot een nieuwe innovatieve industrie. Een industrie die de komende jaren gaat zorgen voor honderdduizenden nieuwe banen in het mkb, zo voorspellen de genoemde partijen.
 
Ben Prins zit als zelfstandig bedrijfsconsultant allesbehalve stil. Hij onder meer business development advisor bij Wittenborg (University of Applied Sciences) én lid van de Advisory Board Honours Programme MIM van Saxion (University of Applied Sciences) (zie kader).  Als ambassadeur van Smart Industry richt vooral op de opleidingen in Nederland. Een rot in het vak, met een schat aan kennis en kunde, en een dosis enthousiasme waar je U tegen zegt. Bij het praten over Smart Industry ziet hij overal kansen, in zijn hoofd ontspruiten talloze mogelijkheden en belemmeringen zijn er om overwonnen te worden. Een gesprek met een bevlogen futurist.

We beginnen bij het begin: wat is ‘Smart Industry’?

Ben Prins: “Kernprincipes van Smart Industry zijn automatisering, zero defect manufacturing, flexibele productie, ketensamenwerking, customer intimacy, waarde-creatie op basis van big data. We moeten sneller, beter, efficiënter produceren. Dat is noodzaak nu grondstoffen, energie en water steeds schaarser worden. We gaan naar het continu en real time monitoren van complexe productieprocessen, 100% in control. Mechatronica, de combinatie van mechanica, elektrotechniek en informatica, speelt een centrale rol. Nederland heeft de potentie om voorop te lopen. Maar dan moeten we wel in actie komen. Dit is geen hype; over een aantal jaar is Smart Industry geïntegreerd bij ieder zichzelf respecterend bedrijf. Let maar op.”

Uit onderzoek blijkt dat veel ondernemers in de technische industrie wel bekend zijn met Smart Industry, maar dat minder dan de helft er actief mee bezig is. Hoe kan dat, als dit de toekomst is?
“Dat komt denk ik omdat veel ondernemers en managers van bedrijven, maar ook van de opleidingen, onvoldoende doordrongen zijn van de urgentie van deze ontwikkelingen. Bestaande bedrijfsculturen vormen een belemmering, de angst voor verandering is vaak groot. Er is ook terughoudendheid: ik ga nooit met de concurrentie samenwerken, want dan worden mijn gegevens gestolen. Om die angsten te overwinnen, heb je inzicht nodig in wat er gaat veranderen en wat dat voor jou betekent. Dat is lastig, want de ontwikkelingen volgen elkaar in zo’n hoog tempo op, dat ondernemers niet weten waar ze moeten instappen, of hoe te beginnen. Ook weten ze niet waar ze de mensen kunnen vinden met de juiste competenties om in hun bedrijf ‘Smart Industry’ te realiseren. Dus wachten ze af.”

‘De techneut moet business-skills hebben, en omgekeerd’

Maar afwachten is niet echt ‘smart’, straks mis je de boot.

“Dat klopt. Het is ‘Eat or be (b)eaten’. Gelukkig zijn er veel bedrijven die, misschien zonder dat ze het Smart Industry noemen, al een eind op weg zijn: bijvoorbeeld met de koppeling van Manufacturing Execution-systemen met ERP. Het hoeft niet allemaal in één keer te gebeuren. Stap voor stap veranderen is prima.”

Waar begin je dan?

“Wat ik pretendeer is dat proces-, product- en keteninnovatie alleen succesvol kan zijn in combinatie met sociale innovatie. Het blijft mensenwerk. Daarom blijf ik erop hameren dat naast de focus voor de techniek, de robotisering en automatisering, juist aandacht voor de rol van de mens en de bedrijfscultuur hard nodig is. Het valt me op dat het belang van ‘human capital’ , als het gaat om Smart Industry, vaak ‘en passant’ genoemd wordt, terwijl dat misschien wel de belangrijkste voorwaarde is voor vernieuwing.”

Heb je tips voor ondernemers die serieus aan de slag willen met Smart Industry?

“Je moet je als ondernemer allereerst realiseren dat een innovatieve bedrijfscultuur onmisbaar is voor smart ondernemen. Creëer een open cultuur waarin vernieuwing en eigen initiatief worden gewaardeerd. Dat stimuleert dat de creativiteit van je medewerkers.

Verder is het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden cruciaal voor succes en voor toegang tot nieuwe kennis en markten. Als je in de keten samenwerkt, kom je snel tot (technische) innovatie. Daar ligt gelijk een belemmering: het is binnen bedrijven zelf al vaak niet de gewoonte om kennis met elkaar te delen; tussen bedrijven onderling gaat dat nog veel moeizamer. Terwijl je alleen door kennis met elkaar te delen profiteert van de kansen die Smart Industry biedt. Om deze zo belangrijke (keten)samenwerking te faciliteren, zijn er een tiental ‘Fieldlabs’ gecreëerd (zie kader, red.). De ambitie van de Actieagenda is om komend jaar meer Fieldlabs te creëren.

Smart industry vraagt nieuwe competenties van je mensen, bijscholing is hard nodig. En dan blijkt dat ook de opleidingen nog wakker geschud moeten worden, want er is nog niet veel op dit gebied. Opleidingen en het bedrijfsleven zullen veel meer moeten gaan samenwerken. Investeren in tijd én geld is een voorwaarde voor succes. En je moet lef hebben: durf je de huidige bedrijfsprocessen en je oude businessmodel onder de loep te nemen en radicaal om te gooien?”  

Hoe zit het met die nieuwe competenties; waar vraagt Smart Industry om?

“Er is een grote behoefte aan mensen die technologie en management met elkaar kunnen combineren. De techneut moet business-skills hebben, en omgekeerd. Ook het management moet kennis hebben van de technologie. Bij het opstellen van de Smart industry agenda’s zijn echter nauwelijks scholen betrokken, dat vind ik zorgwekkend. De studenten van nu zijn immers de CEO’s van de toekomst. Maar ook het onderwijs in Nederland onderkent nog niet voldoende het belang van deze nieuwe ontwikkelingen. Ik maak me sterk voor die basis. Meer integratie tussen het bedrijfsleven en opleidingen is hard nodig. Grote opleidingsinstituten zijn doorgaans, net als grote bedrijven trouwens, weinig flexibel. Het duurt soms jaren voor een nieuwe opleiding of leerstoel geïmplementeerd wordt. Ik zie daarom vooral kansen voor de kleinere ondernemingen en opleidingen. Die zijn flexibeler, kennen korte communicatielijnen en kunnen daardoor snel schakelen en beslissingen nemen. Goed nieuws is dat zowel Saxion als de Hogeschool van Rotterdam inmiddels daadwerkelijk een lectoraat Smart Industry hebben opgericht. Daarnaast heeft Hogeschool Windesheim in Zwolle een Minor Smart Industry aan haar opleidingsportfolio toegevoegd.”

‘Bij het opstellen van de Smart industry agenda’s zijn nauwelijks scholen betrokken, dat vind ik zorgwekkend’

“Waar ik nu mee bezig ben is het begeleiden van studenten die aan de slag gaan bij  start-ups van afgestudeerde ingenieurs, jonge ondernemers met kleine bedrijfjes die volop innoveren en de meest fantastische producten bedenken. Maar die producten moeten wel vermarkt worden. Zelf missen ze de capaciteit en competenties om dat   goed te doen. Deze jonge ondernemers hebben we gekoppeld aan business-studenten die een specifiek businessplan voor hen gaan schrijven. De studenten moeten zich daarvoor verdiepen in Smart Industry: in robotisering, Internet of Things en nanotechnologie, noem maar op. Het is een heel praktische invulling van een strategische agenda. Iedereen is enthousiast. Ik zoek naar meer high-tech bedrijven die willen participeren in deze ontwikkeling. Het hoeft ze niet alleen tijd en geld te kosten: ze halen jonge honden binnen, met nieuwe, frisse inzichten en nieuwe kennis.”  

“Smart Industry is de toekomst en kan niet zonder sociale innovatie: het is een essentiële factor in het verhogen van de arbeidsproductiviteit en de bevlogenheid van de mensen in je onderneming.”

Fieldlabs
Fieldlabs zijn praktijkomgevingen waarin bedrijven en kennisinstellingen doelgericht Smart Industry-oplossingen uitontwikkelen, testen en implementeren. Ook versterken ze verbindingen met onderzoek, onderwijs en beleid op een specifiek Smart Industry thema.

SMARTfood
Er zijn nu tien van deze Fieldlabs. ‘SMARTfood’ is daar één van. De ambitie van dit samenwerkingsverband is om de Nederlandse industrie tot wereldleider te maken in slimme oplossingen voor volledig geautomatiseerde productie, teelt en distributie van vers fruit en groente. Deze aanpak biedt ook een oplossing voor het mondiale vraagstuk naar gezond, veilig en duurzaam geproduceerd voedsel. De toepassing kan worden verbreed naar bloemen- en plantenteelt en later naar andere industrieën. Trekkers van het Fieldlab zijn InnovationQuarter, Lacquey, TU Delft, TNO.

www.smartindustry.nl/fieldlabs/

Wie is Ben Prins?
Ben Prins is directeur-eigenaar van PMC en zelfstandig bedrijfsconsultant. Daarnaast werkt hij nauw samen met de Italiaanse firma Magina Srl (Rimini). Hij vertegenwoordigt deze firma in Nederland onder de naam Magina Srl.Netherlands.

Ook in het onderwijs is Ben actief. Hij is:
- Member of the Advisory Board Honours Programme MIM Saxion School of Excellence
- Lecturer and Student Supervisor Saxion University of Applied Sciences/Academy Marketing & International Management
- Lecturer and Student Supervisor Saxion University of Applied Sciences/Academy Hospitality Business School
- Business Development Advisor Wittenborg University of Applied Sciences
- General Advisor Dutch Marketing Platform NIMA
- Member of Smart Industry Platform
- Member of the Dutch RoboNED Robotics Platform.