Rijk niet klaar voor volgende crises

Uit het verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer naar de ontvangsten en uitgaven van de rijksoverheid in 2022 blijkt dat 10 van de 12 ministeries tekortkomingen hebben in hun financieel beheer. Hoewel de rechtmatigheid van de uitgaven is verbeterd, waarschuwt de Algemene Rekenkamer dat dit een zorgelijk signaal is en dat de rijksoverheid onvoldoende bestand is tegen nieuwe crises.

De tekortkomingen komen naar voren bij de inkoop van materieel, inhuur van personeel en financiële administraties. Fouten bij aanbestedingen en gebrek aan onderbouwing van ontvangen goederen en diensten komen regelmatig voor.

Financieel beheer

De Algemene Rekenkamer vergelijkt de situatie met een dijkdoorbraak: het water is weggepompt en de gaten zijn gedicht, maar de dijk zelf is niet versterkt. Met name het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft structurele zwakheden in het financieel beheer, wat al in 2020 tot onrechtmatigheden leidde.

Tolerantiegrens

Hoewel de rijksoverheid zich beter aan de regels heeft gehouden in 2022, plaatst de Algemene Rekenkamer een kritische kanttekening bij de overschrijding van de tolerantiegrens bij verplichtingen en de fouten en onzekerheden bij afgerekende voorschotten. Het aantal onvolkomenheden in het financieel beheer is toegenomen en de rijksoverheid begon 2023 niet met een schone lei.

Afrekening voorschotten

De afrekening van voorschotten tijdens de coronacrisis blijkt problematisch. Bijna 6% van het totaalbedrag van € 94,1 miljard roept vragen op over rechtmatigheid. De Algemene Rekenkamer benadrukt dat ook in tijden van crisis grote uitgaven goed verantwoord kunnen worden, zoals bewezen is door de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Economische Zaken en Klimaat (EZK).

De resultaten van het beleid vallen vaak tegen en het zicht hierop is beperkt. Dit moet worden meegenomen bij de ontwikkeling van nieuw beleid, waarbij het Rijk steeds vaker gebruik wil maken van fondsen zoals het Warmtefonds, het Nationaal Groeifonds en een klimaat- en transitiefonds. 

De Algemene Rekenkamer roept op tot verbetering van het financieel beheer bij de rijksoverheid om beter voorbereid te zijn op toekomstige crises. Het waarborgen van rechtmatigheid en verantwoording aan burgers is essentieel.

Lees het ‘Verantwoordingsonderzoek 2022’
Rekenkamer.nl