Op 11 april werd in het hoofdkantoor van de Rabobank #Foodtopia geopend: een expositie over de toekomst van ons eten. Samensteller van de expositie is voedsel- en landbouwexpert prof. dr. ir. Louise O. Fresco, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wageningen Universiteit en Researchcentrum.
Op de presentatie die in de ontvangsthal van de bank in Utrecht is ingericht, staat Fresco’s visie centraal. Het is een visie vol vertrouwen in het menselijk vernuft, technologie en wetenschap. Foodtopia, het voedsel van de toekomst, is ook de titel van een publicatie van de Stichting Biowetenschappen en Maatschappij, bedoeld als aanvulling op de expositie. In het voorwoord wijst Fresco op wat al bereikt is, mede dankzij de industriële voedselverwerking en de modernisering van de productie: "We zijn beter gevoed en eten veiliger dan ooit tevoren." Toch is het, constateert ze, noodzakelijk om het anders te gaan doen. “Milieuproblemen, de gevolgen van klimaatverandering en aantasting van de biodiversiteit zijn problemen die stuk voor stuk kunnen samenhangen met de voedselproductie.”
‘Insecten gaan een belangrijkere rol spelen in de keten van de eiwitproductie’
In #Foodtopia kan de bezoeker elf gefilmde minicolleges van één minuut volgen, op schermen ingebouwd in een grote eettafel. Hier een korte beschrijving van die colleges, die wel de thema's weergeeft en zo laat zien welke selectie er is gemaakt, maar geen recht kan doen aan de rijkdom van hun inhoud.
Sommige mensen hebben een romantische kijk op het boerenleven. Het werk van de boer is echter zwaar, zwaarder dan het werk in de fabriek. Veel opvolgers zien niets in die 'slavenarbeid'. Een groter deel van het werk van de boer zal overgenomen worden door robots. Hoe slecht kan het zijn, dat je tomaat niet geplukt is door een meisjeshand, maar door een elegante kleine robot?
Het is voor de winkelende consument heel moeilijk om een goede keuze te maken uit het aanbod van de supermarkt. Er zijn alleen al voor bijvoorbeeld duurzaamheid tientallen keurmerken. Het grote aanbod en de informatie over de producten leiden tot verwarring. Veel is onduidelijk. De consument van de toekomst zal goed geïnformeerd zijn. Het assortiment producten zal in ieder geval milieuvriendelijk zijn en fair trade.
De grootste morele uitdaging voor de toekomst, is hoe we met dieren omgaan. Veel mensen vinden de manier waarop dieren behandeld worden in de houderij en slachterij onmenselijk, aan de andere kant eten veel van hen graag vlees. In de toekomst zullen we dieren zo menselijk mogelijk behandelen en het lijden van dieren zal iets van het verleden worden.
De aardappel hebben we in de paar honderd jaar sinds zijn introductie in Nederland ontwikkeld tot een product van grote waarde. Die ontwikkeling zal doorgaan. In de toekomst levert de aardappel ook ingrediënten met farmaceutische eigenschappen. Onze export van aardappelzaad - beschikbaar sinds 2015 - zal bloeien, dankzij de productiviteit en de kwaliteit van de Nederlandse aardappel.
Vis heeft met zijn eiwit en calcium een grote bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het menselijke brein. Overbevissing bedreigt het voortbestaan van veel soorten. De populaties zullen zich dankzij bescherming moeten herstellen. Gekweekte vis kan een duurzaam alternatief bieden. De visindustrie zal sterk groeien en de grootste leverancier van eiwitten worden.
De vroegste mens en zijn voorgangers aten insecten, een prima bron, dankzij hun evenwichtige voedingssamenstelling. In Afrika heten sprinkhanen ook wel garnalen uit de hemel, in het westen zijn nog niet veel mensen geneigd insecten als voedsel te accepteren. Toch zijn ze in opkomst als snack, of als niet herkenbaar ingrediënt. Insecten zijn efficiënte eiwitbronnen en hun bijdrage aan de uitstoot van broeikasgas is beperkt. Ze gaan een belangrijkere rol spelen in de keten van de eiwitproductie. In de vorm van meelwormen zullen ze in een deel van de eiwitbehoefte van vee voorzien.
Brood is het eerste bewerkte levensmiddel uit de geschiedenis. In veel culturen is brood een symbool van het leven. Het wordt in steeds meer delen van de wereld het hoofdvoedsel. Ook al zijn er mensen die willen dat we er minder van eten omdat het niet gezond zou zijn: brood blijft op ons menu. Het is lekker en levert onder meer ijzer en vitamine.
Sinds 100 jaar is er in een groot deel van de wereld een overvloed aan eten. De tijd dat je niet wist hoeveel er morgen te eten zou zijn is daar voorbij, maar de mens is van nature nog steeds uit op veel, energierijk voedsel, om schaarste voor te zijn. Een van de gevolgen is dat inmiddels meer mensen lijden aan overgewicht, dan aan ondervoeding. We zullen moeten leren omgaan met de overvloed en dat zal stapsgewijs gaan. Onderwijs zal helpen en de industrie levert een bijdrage door kleinere porties en de beperking van ongezonde vetten.
De appel blijft populair in een groot deel van de wereld. Dat is mede te danken aan zijn vermogen zich aan te passen. De vrucht doet het goed in de Himalaya én in de Betuwe. We blijven appels eten, mogelijk nieuwe soorten die minder suiker bevatten en meer vitamine.
Groen en slijmerig lijken algen niet aantrekkelijk voor consumptie. Toch zullen we ze binnenkort op grotere schaal eten. Daarnaast kunnen deze efficiënte planten ingezet worden als biobrandstof en gebruikt worden om water te filteren bijvoorbeeld voor viskweek. Er komen binnen tien jaar meer algenproducten zoals algenburgers en -pannenkoeken op de markt.
Boeren, vissers en verwerkers behandelen we niet met respect. We hebben in korte tijd de productie van ons voedsel uit handen gegeven aan een heel klein deel van de bevolking. Tussen de mensen die ons voedsel verbouwen en verwerken en de consumenten is een kloof ontstaan. Er is veel kritiek op de manier waarop ons voedsel tot stand komt, maar die is vaak afkomstig van mensen die niet weten hoe de keten werkt. We zouden vaker moeten bedenken hoe hard mensen werken om te zorgen dat we voor een lage prijs veilig en gezond voedsel op tafel kunnen zetten.
De boon lijkt te ontbreken in de expositie, terwijl ook dat een belangrijk product van de toekomst is volgens onder meer de FAO. Bij de voedsel- en landbouworganisatie van de UN werkte Fresco een aantal jaren. De (witte) boon is echter wel degelijk present. De bezoeker wordt gevraagd of hij wel of niet vertrouwen heeft in de toekomstvisie van Fresco. Zijn keuze bepaalt hij door een boon in een van twee kunststof kokers te gooien. Na twee weken had een grote meerderheid met zijn boon gekozen voor de optie: Ja, de visie van Louise O. Fresco geeft vertrouwen voor de toekomst.
De expositie #Foodtopia, Museum Boerhaave @ Rabobank is tijdens kantooruren gratis en vrij te bezoeken. Adres: Rabo Inspiratiezone, Croeselaan 18, Utrecht. De
tentoonstelling loopt nog tot en met 30 oktober.
Bron: ©Jeroen Oerlemans, ©Boerhaave Museum, ©Caroline Kerkvliet
Vakblad Voedingsindustrie is mede mogelijk gemaakt door:
© COPYRIGHT 2024 VOEDINGSINDUSTRIE | ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN
Powered by Wallbrink Crossmedia © 2024
