'Ik hou van korte lijnen'

Rabobank Foodzone is een onlineplatform voor experts, ondernemers en stakeholders uit de supply chain food. Hans van Haaren, Sectormanager Food bij de Rabobank, is eigenaar van het platform. Hij plaatst er nieuws, updates, en commentaar op actuele ontwikkelingen in de voedingssector en nodigt de branche uit te reageren.

Zijn analyses op Foodzone zijn helder en informerend, scherp en prikkelend. Maar nooit negatief: dat is niet zijn stijl. “Staar je niet blind op bedreigingen!” vindt hij, “kijk liever naar waar de kansen liggen.” Het is essentieel voor Van Haaren, deze positieve inslag. Daarom in dit interview: de focus op ondernemersmogelijkheden in de voedselketen.

Wat wil je met Foodzone bereiken?

“Ik wil mensen prikkelen, hun perspectief verleggen naar hoe je naar de keten kijkt,” vertelt hij enthousiast. Serieus: “En ik denk dat dat hard nodig is, want de supply chain food is nog steeds een vrij conservatieve keten. Ik probeer ondernemers uit te dagen om scherper te kijken naar hun businessmodel; dat zou je iedere 7 jaar kritisch onder de loep moeten nemen. Ik hou van korte lijnen en rechtstreekse contact met de klant. Mijn droom is om van Foodzone een echt interactief platform te maken.”

Om te weten waar kansen liggen, is een korte analyse van de bedreigingen waarvoor de branche staat misschien toch op zijn plaats. Waar krijgt de sector het moeilijk de komende jaren?

“Het wereldvoedselvraagstuk is een mondiaal vraagstuk waar we niet omheen kunnen. In 2050 hebben we wereldwijd negen miljard mensen te voeden. Ik ben ervan overtuigd dat consumptie en productie bij voorkeur dichtbij elkaar moeten zitten. Er zijn nu veel te veel logistieke bewegingen in de wereld met voedsel, dat zal echt moeten veranderen. Tomaten exporteren vanuit Nederland naar China is misschien tijdelijk goed voor een AGF-ondernemer hier in Nederland, maar waarom zou een Chinees niet zijn eigen tomaten kunnen telen?”

“Op mondiaal niveau is het een uitdaging om iedereen te voeden, de huidige realiteit van Noordwest Europa is een overproductie aan voedsel. Als ondernemer is dit een dilemma. Het vraagt om keuzes en weten wie je finale consument is waarvoor je produceert. In de totale keten is het rendement mager, terwijl de randvoorwaarden scherp zijn. Leveranciers worden gigantisch onder druk gezet door inkooporganisaties van foodretail. Ze moeten aan heel veel eisen voldoen: op het gebied van kwaliteit, duurzaamheid, traceability, etcetera. De producent moet acteren op het scherpst van de snede. Inkooporganisaties van foodretail moeten daarom meer hun verantwoordelijkheid nemen,” stelt Hans. “En consumenten trouwens ook; die gedragen zich ontzettend verwend. Besef dat we in Nederland het kwalitatief beste levensmiddelenpakket hebben, voor iedereen bereikbaar tegen een zeer scherpe prijs. Dat is een verdienste van de totale voedselketen.”

Ziedaar; een typisch voorbeeld van een ‘Hans-van-Haaren opmerking: prikkelend en uitdagend. Maar hij is nog niet klaar…

 “De consument zegt kleinschaligheid, transparantie, duurzaamheid te willen,” vervolgt de bankier zijn betoog. “Uit de feiten blijkt echter dat hij niet bereid is daarvoor te betalen. Dat bewustzijn bij consumenten moet veranderen! Een stap in de goede richting is als inkooporganisaties van foodretail andere aspecten dan alleen prijs hanteren bij de keuze voor de producten die in de schappen liggen. Denk aan aandacht voor dierenwelzijn, een lagere inzet van antibiotica of bestrijdingsmiddelen. In Europa zouden we ook minder moeten gaan produceren, maar wel van betere kwaliteit. En daar met elkaar een eerlijke prijs voor betalen.”

De bedreigingen zijn helder. Waar liggen kansen voor de Nederlandse foodsector?

“Ik denk dat we in Nederland veel meer de nadruk moeten gaan leggen op het vermarkten van kennis. We zijn nog steeds groot in het exporteren van producten, Nederland is één van de productiefste en meest efficiënte voedselproducenten ter wereld; we lopen voorop in vernieuwing, innovaties en voedselkwaliteit, we hebben Wageningen Universiteit, het Friesland Campina Innovation Center, Food Valley. We weten hoe je heel efficiënt varkenskarbonades kan produceren, hoe je in parkeergarages groenten kunt telen en we beschikken over een uitermate fijnmazige distributie; ook daarin lopen we voorop. Al die innovaties kunnen we exporteren naar gebieden in de wereld waar de vraag naar voedsel groeit. Ook in de export van hoogwaardige voedingsmiddelen zie ik kansen. Denk aan een product als Nutrilon, waarvoor veel kennis vereist is om het te maken.”

“Ook liggen er kansen in samenwerking en verregaande ketenintegratie. Het romantiseren van voeding is geen levensvatbare pijler onder een sector. Concreet wat dóen wel. Een mooi voorbeeld is ‘Dutch Cuisine’, een samenwerkingsverband van bedrijfsleven, ngo’s (niet-gouvernementele organisaties, red.) en overheid, waarin ook wij als Rabobank participeren. Met veertien andere partijen hebben we de krachten gebundeld in de Green Deal ‘Verduurzamen Voedselconsumptie’. Een thema is eiwittransitie. Onze gezamenlijke missie is het op kaart zetten van een duurzame Nederlandse keuken en eetcultuur voor een groot publiek, zowel nationaal als internationaal. In deze Green Deal werken we samen met álle schakels uit de voedselketen; een goed voorbeeld van een positieve benadering.”

“Jazeker! Wat ik namelijk een heel spannende ontwikkeling vind, is dat we in de hele keten steeds meer nieuwe, vaak branchevreemde, spelers zien: bedrijven die voorheen niets met food deden. Het zijn ondernemingen die bijvoorbeeld veel kennis hebben van logistiek, distributie of dataverwerking. Ons boodschappenmandje zegt álles over wie we zijn: ons inkomen, onze voorkeuren, gezinssamenstelling, merkloyaliteit en productcombinaties. Het is niet ondenkbaar dat een partij als Amazon, Google of een nieuwe speler boodschappen tegen of zelfs onder kostprijs aanbiedt om vervolgens winst te boeken op de verkoop van consumentendata aan allerlei leveranciers. Een ander voorbeeld is Phillips, die zich ineens met de teelt van groenten en fruit gaat bezighouden: omdat ze veel kennis hebben van licht. Branchevreemde bedrijven kijken vaak veel frisser tegen de keten aan dan de traditionele spelers. Ik vind dat niet verkeerd: het zorgt voor vernieuwing en zet iedereen op scherp.”

www.rabobank.nl