Steeds meer positieve aandacht voor kweekvlees

Kweekvlees is volop in ontwikkeling en onder positieve aandacht van de consument, zo blijkt uit onderzoek door ABN AMRO. Toch zijn er nog grote obstakels te overwinnen voordat kweekvlees echt een weg vindt naar het bord van de consument. Wanneer regelgeving de consumptie toestaat, de acceptatie groter wordt en de prijs aantrekkelijk is, kan kweekvlees pas echt de concurrentie aangaan met gewoon vlees.

Binnen een paar jaar kunnen naar verwachting de eerste consumenten in Europa een ‘spannend’, maar prijzig stukje kweekvlees bestellen in trendy restaurants. Voor een wereldwijde doorbraak van kweekvlees zijn de komende tien jaar echter nog grote barrières te overwinnen: regelgeving, de mate van acceptatie en kosten van de productie. Ook analyseerde de bank wat de opmars van kweekvlees voor de traditionele vleessector betekent.

Regelgeving nog niet op orde

In Singapore is op kleine schaal gekweekte kip van het Amerikaanse Just Eat toegelaten voor consumptie en wordt het geserveerd in één restaurant. Binnen de Europese Unie (EU) en Nederland is het nog wachten op goedkeuring onder de zogenoemde Novel Foods-verordening. Daarnaast spelen juridische vraagstukken een rol: wie is aansprakelijk voor de veiligheid en mag kweekvlees ook wel ‘vlees’ genoemd worden?

Wanneer kweekvlees wettelijk zou kwalificeren als vlees, moet het bijvoorbeeld ook voldoen aan de regelgeving op het gebied van etikettering en herkomstaanduiding. Voor een stukje rundvlees is goed aan te geven waar het zijn oorsprong vindt, voor een stukje kweekvlees is dat momenteel complex door de verscheidenheid aan ingrediënten. Uiteindelijk moeten alle EU-lidstaten hun goedkeuring aan markttoetreding geven. 

Veel consumenten staan open voor kweekvlees

Gaan consumenten kweekvlees eten? De eerste kweekvleesproducten bestaan nu vooral uit een soort geruld gehakt. Maar er wordt ook gewerkt aan spiervlees. Voor elk voedingsmiddel, dus ook kweekvlees, geldt dat het smaakvol moet zijn en een goede ‘textuur’ en ‘bite’ moet hebben. Minstens zo belangrijk is aanpassing van de huidige naamgeving. ‘Kweekvlees uit een bioreactor’ klinkt niet bepaald ambachtelijk en kan consumenten afschrikken. Toch lijkt een aanzienlijk deel van de consumenten er nu al open voor te staan. ABN AMRO liet in maart 2021 onderzoeken hoe Nederlandse consumenten van 16 jaar en ouder aankijken tegen de consumptie van kweekvlees. Ruim 41 procent van de consumenten zou kweekvlees waarschijnlijk of zeker consumeren als de prijs, smaak en textuur goed zijn. 23 procent zegt nog te twijfelen en 35 procent van de consumenten stelt waarschijnlijk of zeker geen kweekvlees te gaan consumeren.

Argumenten om kweekvlees te eten hebben vooral betrekking op de bijdrage aan een beter milieu en het belang van dierenwelzijn. Consumenten die pertinent geen kweekvlees willen eten, noemen het nagemaakte karakter en hun voorkeur voor gewoon vlees als belangrijke redenen. Consumenten die twijfelen, doen dit omdat ze bedenkingen hebben bij de gezondheid en veiligheid van kweekvlees.

Schaal nog te klein, prijs nog te hoog

Het derde barrière is de prijs van kweekvlees. Onderzoeksbureau CE Delft rekende onlangs diverse scenario’s door met als belangrijke conclusie: pas rond 2030 kan de prijs van een stukje kweekvlees enigszins in de buurt komen van echt vlees. Hiervoor is nodig: het reduceren van de kosten van grondstoffen, het verhogen van de energie-efficiëntie en de ontwikkeling van grotere bioreactoren om voldoende kweekvlees te kunnen produceren. De prijs van kweekvlees zal uiteindelijk minimaal in de buurt moeten liggen van echt vlees of vegaburgers om als dagelijks alternatief te kunnen dienen.

Ondanks deze obstakels blijven bedrijven zich op de ontwikkeling van kweekvlees storten en trekken investeerders de portemonnee. Zo ontvangt het Delftse bedrijf Meatable dit jaar een investering van 40 miljoen euro van onder andere DSM.

Effect op de vleessector

Op het moment dat kweekvlees op grote schaal wordt geproduceerd en geconsumeerd, kan dit een disruptieve invloed hebben op de traditionele partijen in de vleessector. Daarvoor moet kweekvlees de komende 10 à 20 jaar de huidige marktomvang van vleesvervangers wel flink overschrijden. Gewoon vlees wordt geassocieerd met een substantiële milieubelasting, vooral de productie van rundvlees. Op basis van dit gegeven is kweekvlees vooral een concurrent voor rundvlees. Toch is de milieubelasting van kweekvlees vooralsnog ook niet uit te vlakken door het energieverbruik van de bioreactors. Een andere reden voor consumenten om geen of minder vlees te eten betreft bezwaren over dierenwelzijn. Kweekvlees kan op dat vlak een concurrent voor niet alleen rund, maar ook varkens- en pluimveevlees zijn.

Het is in het komende decennium vooral interessant om te zien welke kansen er liggen voor de ondernemers die zich in de (kweek)vleesketen bevinden. Daarbij speelt ook de vraag of kweekvlees vooral in westerse landen – waar de vleesconsumptie hoog ligt – gretig aftrek gaat vinden, of juist in ontwikkelingslanden die niet volledig zelfvoorzienend zijn en momenteel veel dierlijke eiwitten importeren. Nederland is de op een na grootste agrifood-exporteur ter wereld en kan de komende decennia een belangrijke rol spelen in de productie van kweekvlees. Bijvoorbeeld door het zelf leveren van kweekvlees, het leveren van technologie en het leveren van de (agrarische) grondstoffen voor de productie.

Wanneer de regelgeving verruimt, consumenten hun bezwaren achter zich hebben gelaten en een echt efficiënte productie op gang komt, zal blijken dat de gevestigde bedrijven die de nieuwe ontwikkelingen nu al omarmen in toekomst het best voorbereid zijn.

abnamro.nl