Smart Industry: Stop met brandjes blussen!

Onze voedselproductie moet duurzamer en in 2050 volledig circulair zijn, maar ook gezonder, veiliger en transparanter. Om die doelen te bereiken, moeten we slimmer produceren. Digitalisering is daarbij onmisbaar. Zonder data en maximale connectiviteit geen ‘Smart Industry’. Aan de slag dus! Maar hoe…?

“Nederland staat in de top drie van de meest innovatieve landen. We ontwikkelen innovatieve en baanbrekende robotica-oplossingen en exporteren deze veel,” zegt Thijs Dorssers; manager Holland Robotics, technologiecluster binnen branchevereniging High Tech NL. “Kijk je echter naar de integratiegraad van het aantal robots per medewerker, dan lopen we ver achter op onze buurlanden. We staan niet eens in de top 10. We zijn een kennisland, geen maakland zoals België, Duitsland of Finland dat bijvoorbeeld zijn. Het MKB in Nederland heeft de grote robotiseringsstappen nog niet gemaakt.” 

Waarom moeten we die stappen wél maken, en wat zijn daarbij de kansen, mogelijkheden en knelpunten voor de voedingsindustrie? 

Daarover praten we met Thijs Dorssers, Erwin Kooke; Head of CSB-System Northern Europe, en Christian Hirschen; senior directeur Digitale Strategie & Transformatie van GEA Group.

Visie

Onlangs verscheen de ‘Digitaliseringsvisie van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit’, waarin op hoofdlijnen wordt aangegeven waar de kansen en knelpunten liggen op het gebied van automatisering, en hoe het Ministerie daarmee wil omgaan. “Ik snap wel dat de overheid nu vol inzet op digitalisering in Nederland”, zegt Thijs Dorssers. “Als de interne processen in een bedrijf niet goed gedigitaliseerd zijn, kun je de stap richting robotisering en automatisering nauwelijks maken. De urgentie voor die stap wordt ondertussen steeds groter. Het is moeilijker om aan personeel te komen door de vergrijzing, het werk in de productie is zwaar, de arbeidsomstandigheden zijn vaak slecht door de koude en vochtige omgeving. Tegelijkertijd moet het allemaal sneller en efficiënter, tegen lagere kosten, terwijl de eisen die gesteld worden aan de versheid, kwaliteit, voedselveiligheid en transparantie groter worden. De oplossing ligt in automatiseren en robotiseren. Maar uit onderzoek blijkt dat veel bedrijven zelfs hun CRM en salesprocessen nog niet hebben geautomatiseerd!”
“Dat herken ik wel”, reageert Erwin Kooke. “Nog steeds kom ik in de praktijk bij bedrijven waar de planningen in Excel worden gemaakt. Mede door alle kwaliteitslabels, wet- en regelgeving, traceability-eisen en BRC controles door grote retailers, wordt er echter steeds meer data van foodverwerkende bedrijven gevraagd. Zolang het goed gaat, hoor je niemand klagen. Pas als er problemen ontstaan, gaat men serieus nadenken over hoe de processen zijn ingericht en worden aangestuurd. Afgelopen jaar merkten veel bedrijven door de beperkingen van de coronamaatregelen dat hun systemen niet op orde zijn.”

Wat gaat er daardoor dan zoal mis? 

Erwin Kooke kent talloze voorbeelden: ”Denk aan al die overleggen, omdat de juiste informatie niet beschikbaar is. Aan artikelen die in de verkeerde verpakking gaan, foutieve informatie op de etiketten, of de houdbaarheid die niet klopt. Er gaan door dit soort calamiteiten zóveel producten terug, je wil niet weten hoeveel creditnota’s er worden gemaakt. Dat kost gigantisch veel tijd en geld en het schaadt je imago. Bedrijven kunnen veel besparen door fouten te voorkomen. De voedingsindustrie moet echt af van al die eilandoplossingen die er in de loop der jaren zijn ingeslopen.”  

‘De voedingsindustrie moet echt af van al die eilandoplossingen die er in de loop der jaren zijn ingeslopen”  

Christian Hirschen: “Veel bedrijven zijn er blijkbaar nog niet van doordrongen dat de digitalisering van processen een doorslaggevende rol speelt in de optimalisering en verdere verbetering van kwaliteit en prestaties. Vraag je je wel eens af: ‘Hoeveel heb ik de afgelopen jaren in onderhoud en reparaties van mijn machines geïnvesteerd? Hoe kan ik de prestaties van mijn apparatuur nog verder verbeteren? Waar kon ik de bijbehorende documentatie ook alweer vinden? Welke reserveonderdelen heb ik nodig, en hoe snel kunnen ze worden geleverd?’ Met alle informatie op één plek, altijd en overal beschikbaar en up-to-date, heb je heel snel antwoord. Een systeem met analyse- en bewakingsfuncties op duidelijke dashboards, eenvoudig en efficiënt installatie- en onderhoudsbeheer helpt je. Wij hebben die oplossingen in huis.”
Erwin Kooke: “Een belangrijke innovatie van de afgelopen tien jaar is veel betere integratie van systemen. Grotere foodbedrijven hebben inmiddels wel een geautomatiseerde klant-, factuur- en orderregistratie: een Enterprise Resource Planning (ERP)-systeem. Ook is er vaak een Manufacturing Execution Systeem (MES); voor alle werkvloer-registraties. Dit MES geeft bijvoorbeeld notificaties zodra er een afwijking wordt gemeten, en zo nodig wordt direct de productie stilgelegd om stapeling van fouten te voorkomen. Maar het ERP en het MES zijn lang niet altijd met elkaar verbonden. Dan kan er alsnog van alles fout gaan. Denk aan het verkeerd uitlabelen van producten, of aan voorraadssystemen die niet up-to-date zijn waardoor grondstoffen worden bijbesteld, terwijl er toch nog ergens een paar pallets staan. Op basis van ervaringscijfers weten we dat bedrijven tot wel 2% kunnen besparen met een betere grondstofcontrole. Wij hebben één systeem dat alles aan elkaar koppelt; van klantregistraties en verkooporders, het aansturen van de transportbanden, machines, etiketeer- en verpakkingslijnen tot en met de warehousing.” Qua implementatie komt er wel wat bij kijken, geeft hij toe. “De receptuuropbouw is de kern van een foodbedrijf. Daar moet je in het begin dan ook veel tijd in steken. Het levert je uiteindelijk heel veel op.”

Zo’n systeemintegratie leidt tot grote veranderprocessen binnen organisaties. Vormt dat een struikelblok?  

Christian Hirschen: “Essentieel is dat je holistisch kijkt naar de organisatie: de verandering geldt voor het geheel, maar ook voor de individuen. Analyseer dus zowel de waarneembare gedragsaspecten als de niet-waarneembare cultuuraspecten. Het is belangrijk om je te realiseren dat wanneer jouw organisatie in één aspect verandert, ook de andere moeten transformeren.”
Erwin Kooke vult aan: ”De transformatie werkt alleen als álle lagen in het bedrijf achter de digitaliserings- en robotiseringsslag staan. Daarvoor heb je natuurlijk het commitment nodig van de managers, maar je moet ook de key-users meekrijgen. We laten hen daarom meedenken en meeparticiperen. Alleen zo komen we erachter waar precies de pijnpunten zitten, waar het vaak fout gaat en wat het bedrijf met de digitalisering wil bereiken. Als er discussie ontstaat over wensen en mogelijkheden, gaan we niet ‘meepraten’ met de klant. Dan beweegt er niets, daarmee help je hem niet. We geven eerlijk en rationeel advies op basis van onze kennis en jarenlange expertise in de voedingsindustrie.” Nieuw bij CSB zijn de web-apps en zogenaamde ‘workflows’ waarmee het mogelijk wordt om op afstand processen op te starten. “In de workflow zie je beter waar het proces stokt” legt Erwin uit. “Je gaat werken met notificatie-appjes in plaats van de gele memo’s, reminders worden automatisch gestuurd. Zo nodig genereert het systeem escalatiemails. Deze  manier van communiceren, maakt het proces voor iedereen inzichtelijker.” 

Zorgt dit niet voor een heel formele organisatie?

“Nee, juist niet,” vindt hij. “Je krijgt hierdoor de ruimte om te focussen op je werkelijke business en op de klant. Er is nog steeds overleg, maar niet meer continu om brandjes te blussen.” 

Brandjes blussen

Dat bedrijven blijven steken in ‘brandjes blussen’ komt mede doordat er nog veel zorgen zijn; bijvoorbeeld ook over de kwaliteit en betrouwbaarheid van data. Zijn de sensoren waarmee data worden verzameld bijvoorbeeld wel gevalideerd en gekalibreerd? Zijn er voldoende meetpunten? Zijn de metingen die uit oogpunt van kwaliteitsbewaking binnen productieprocessen en ketens representatief? Is de data die wordt gebruikt actueel, herbruikbaar en volledig? Deze randvoorwaarden krijgen volgens Minister Schouten nog te weinig aandacht. “Kwalitatief goede en betrouwbare data vergroten de bereidheid om in digitalisering en robotisering te investeren”, beaamt Thijs Dorssers. “Maar het gaat ook om geld. Bedrijven realiseren zich niet dat robots niet meer zo duur zijn. De terugverdientijd is, als je het afzet tegen de salariskosten voor een arbeider die fulltime werkt, ongeveer twee jaar. Maar de robot wordt niet ziek, krijgt geen rugklachten en kan 24/7 doorwerken. Als je dáárvan uitgaat, is de terugverdientijd nog korter.” 

Wet- en regelgeving

Hoewel digitalisering duidelijk kansen biedt, is de adoptie van digitalisering in bedrijven dus nog niet vanzelfsprekend. Dat komt doordat er nóg meer (terechte) uitdagingen zijn: op technologisch, juridisch, ethisch, geopolitiek of financieel-economisch vlak. Er is in de samenleving niet alleen gebrek aan vertrouwen over data-architectuur, datadeling (houderschap en gebruik) en dataverwerking; het wordt ook lastig gevonden dat van werknemers nieuwe competenties en vaardigheden worden gevraagd. En er zijn knelpunten omtrent innovatiefinanciering, en adequate wet- en regelgeving. Thijs haakt daarop in: “Wet- en regelgeving loopt altijd achter op de ontwikkeling van technologie. Robots en cobots voldoen aan de Machinerichtlijn. ISO-normeringen als ISO 12100 en ISO/TS 1506 vormen het uitgangspunt voor de veiligheid. Industriële robots staan in een beveiligde omgeving, omdat ze razendsnel repeterend werk doen; cobots werken iets langzamer en stoppen bijvoorbeeld gelijk als je ze aanraakt. Ze zijn mobieler en worden ingezet bij lopendebandwerk en zijn steeds geavanceerder, mede dankzij sensoren, visiontechniek en kunstmatige intelligentie. Cobots zijn an sich veilig, maar blijf steeds ook gewoon je boerenverstand gebruiken: kijk naar hoe ze geïntegreerd zijn in de lijn en neem de mensen die ernaast werken mee in het proces: informeer en instrueer ze. Cobots zijn net als collega’s; die hebben ook zo hun gebruiksaanwijzing.” 

‘Er zijn knelpunten omtrent innovatiefinanciering, en adequate wet- en regelgeving’

Aanbevelingen/ Tips

Eind vorig jaar ging Holland Robotics in gesprek met NEN, TNO, iThanks en de NVVK om gezamenlijk het thema arbeidsveiligheid en robotica nadrukkelijker op de kaart te zetten. Dat resulteerde in een hele reeks bijeenkomsten en webinars. “Ons doel is daarmee bewustzijn creëren en kennis delen”, zegt Thijs Dorssers. De belangenvereniging voerde daarnaast een roadmap-onderzoek uit naar de kansen en knelpunten van robotica. Eind dit jaar verschijnt het rapport met de conclusies en aanbevelingen.” Een tipje van de sluier wil hij wel vast oplichten: één van de aanbevelingen betreft de organisatie en inhoud van de opleidingen: “Het onderwijssysteem is ouderwets en achterhaald”, stelt hij. “Innovaties in techniek gaan veel sneller dan de opleidingen kunnen bijbenen. Het gevolg is dat er mensen van school komen die niet over de nieuwste kennis beschikken, die al wel in het bedrijfsleven wordt gebruikt. Opleidingen moeten commerciëler worden en veel doelgerichter te werk gaan. Er is een radicale omslag nodig.”
Een ander speerpunt is stimuleren dat het MKB in de volle breedte de stap gaat zetten naar robotisering. Thijs: “We zien, net als CSB, dat directies té veel bezig zijn met brandjes blussen in plaats van zich focussen op langetermijnbeleid. Slechts 4 procent kijkt écht vooruit en maakt strategische keuzes voor de toekomst.”
“Denk ook na over de belangrijkste gebieden van verspilling, zoals productieverlies, stilstand van apparatuur, enzovoort, om prioriteit te geven aan de invoering van slimme digitaliseringsoplossingen,” tipt Christian Hirschen tot slot. “Verklein het aantal interfaces en systemen, kies voor één centrale oplossing. Je kunt er veel tijd en geld mee besparen.” 

Hoofdbeeld: © Who is Danny/Shutterstock.com, beeld orde/chaos: ©Creativa Images/Shutterstock.com