Last mile heeft grote impact op het milieu

Nederlandse consumenten verwachten de komende vijf jaar steeds meer van hun aankopen online te doen. Dat blijkt uit onderzoek van GfK in opdracht van Thuiswinkel.org. Het verwachte online omzetaandeel is gestegen van 37% in 2025, naar 40% in 2026, tot 41% in 2027. “Opvallend is dat duurzaamheid voor 21% van de consumenten een doorslaggevende factor bij het aanschaffen van producten, maar dat er weinig aandacht is voor de milieu-impact van de bezorgingen”, zegt Caroline Schuurs, country manager Benelux bij Shopopop.

Voor een eerder onderzoek keek Thuiswinkel.org hoe de consument zich uitspreekt over duurzaamheid van de zogenoemde last mile (het bezorgtraject tussen webwinkel en consument). Het blijkt dat zij zich nauwelijks druk maken om de milieu-impact van bezorgingen. Het is ook mogelijk dat zij te weinig weten over de effecten van winkelen op het milieu en de maatschappij, aldus de onderzoekers.

CO2-uitstoot pakketbezorgers

De milieu-impact van online shoppen draait meestal om de CO2-uitstoot van de pakketbezorgers. Daarmee negeren zij een andere, en aanzienlijke, aanslag op het milieu: de verpakkingen, zegt Schuurs. “Online retailers beloven duurzaam te zijn door het gebruik van drop-off-points, elektrische voertuigen en fietskoeriers. Zij gebruiken echter in Nederland 85,000 ton verpakkingsmateriaal, waarvan 80% karton is en 20% plastic. Dat is een enorme belasting voor het milieu.”

Karton wordt toch gerecycled? Schuurs: “Jawel, maar dat is niet oneindig. Nederland kampt hierdoor met een groeiende berg kartonafval. Veel verpakkingen en vulmaterialen zijn niet geschikt voor recycling, want deze ze bestaan uit een combinatie van papier en plastic. Ze zijn ook vaak voorzien van allerlei stickers en tape. Dat verstoort de recycling en ze worden daardoor vaak verbrand. Zelfs van het ingezameld plastic wordt een deel verbrand, zo blijkt uit onderzoek naar de verwerking van plastic afval (2019) in Nederland in opdracht van Greenpeace. In 2017 werd van de 512 kiloton verpakkingen die volledig uit plastic bestaan minder dan de helft gerecycled.”

Bovendien is het businessmodel van e-commerce en verpakkingen gebaseerd op een wegwerpsysteem, vertelt Schuurs. “Dat geldt voor verpakkingen, die veel consumenten direct weggooien, maar ook voor retouren. 

Verschillende onderzoeken onderbouwen dat verpakkingsmaterialen een grote impact hebben op het milieu. Zo blijkt uit een Life Cycle Assessment (LCA) van het MDPI voor cosmetica en huishoudelijke producten dat kartonnen verpakkingen, na het elektriciteitsverbruik in het distributiecentrum, de grootste CO2 footprint hebben. Ook het opvulmateriaal in de verzendverpakking draagt fors bij (vulpapier, bubblewrap en plastic cushions). Deze impact is zelfs groter dan die van vrachttransport.

Er zijn drie soorten verpakkingen: de verpakking om het product, dat zich bevindt in een verpakking voor de verzending en vulmateriaal. “Door deze laatste twee verpakkingen is online shoppen veel schadelijker voor het milieu dan een aankoop in een fysieke winkel”, zegt Schuurs. 

Volgens de "tussentijdse monitoring van het brancheverduurzamingsplan verpakken" van Thuiswinkel.org was de gemiddelde vullingsgraad van e-commerce verpakkingen in 2021 58%. “Er wordt dus onnodig veel verpakkingsmateriaal gebruikt”, zegt Schuurs. “Iedereen kent het probleem dat een klein product geleverd wordt in een gigantische doos. Veel webwinkels werken vanuit het oogpunt van efficiëntie met een beperkt aantal standaardmaten dozen. De lege ruimte opgevuld met veel papier en plastic. Voor consumenten is dat irritant, maar voor het milieu is het dodelijk. Bovendien bestaat het transport dan voor het merendeel uit lucht. Dat is toch niet duurzaam?”

Wat is dan wel duurzaam? Schuurs: “Onze visie van duurzaamheid beperkt zich niet tot het optimaliseren van het vervoer, maar omvat ook het vermijden van overbodig verpakkingsmateriaal. Onze klanten plaatsen via een app bestellingen bij winkels in de buurt en onze shoppers, die daar toch al naartoe gaan voor hun eigen boodschappen, leveren deze persoonlijk af. Er is dus geen sprake van extra kilometers en ook niet van extra verpakkingen. Zo tonen buren hun betrokkenheid bij elkaar én bij het milieu.”