RIDLV pleit voor gezondheid in drievoud

Landbouw heeft enorm bijgedragen aan de voedselzekerheid, de levensverwachting en de welvaart van de sterk gegroeide wereldbevolking. Maar ze berokkent in haar huidige vorm en omvang ook steeds meer schade aan de planeet. Het voedselsysteem draagt bij aan vier crises: rond klimaat, biodiversiteit, chronische welvaartsziekten en het vertrouwen van boeren, aldus de Wetenschappelijke Raad voor Integrale en Duurzame Landbouw en Voeding. 

Omdat het voedselsysteem steeds meer bijdraagt aan een zieker wordende planeet en aan zieke mensen, is het toe aan een nieuw paradigma. De Raad pleit voor een fundamentele paradigmashift van lage voedselprijzen en korte-termijnefficiëntie naar een systeem dat gezondheid vooropstelt. Oftewel; Gezondheid in drievoud voor planeet, consument en boer:

• de ecologische gezondheid van de planeet (via de impact van de landbouw);
• de gezondheid van consumenten (via kwalitatief hoogwaardig voedsel);
• gezonde sociaal-economische omstandigheden voor boeren en andere beroepsgroepen in het voedselsysteem.

Daarnaast noemt de Raad een aantal oorzaken van de genoemde problemen, de belangrijkste in Nederland:
Het overheidsbeleid. Vooral het beleid gericht op lage voedselprijzen, in combinatie met de steeds schevere machtsverhoudingen in de keten. Ook het inconsistente milieubeleid frustreerde de boeren. En door het neoliberale voedselconsumptiebeleid trad een verschuiving op van vers voedsel naar goedkoper, ultrabewerkt en langer houdbaar maar ongezond voedsel, waar de industrie meer of gemakkelijker aan kan verdienen;
Onvoldoende doorberekening van externe kosten en baten in de prijzen en onvoldoende betaling voor diensten als beheer van landschap en biodiversiteit;
Het efficiëntieparadigma: dat legde een eenzijdige nadruk op korte-termijn economische efficiëntie met minimaal gebruik van arbeid en grond;
Een mechanistisch wereldbeeld met weinig oog voor samenhangende biologische en sociale systemen. Dat droeg bij aan een sterke simplificatie van het agro-ecosysteem, met weinig variatie in gewassen en geringe veerkracht en biodiversiteit. De bodem werd opgevat als een optelsom van nutriënten; en voedsel als een optelsom van voedingsstoffen, waardoor het gemakkelijk verder kon worden bewerkt, geremixed en anoniem worden gemaakt. Dat verzwakte de positie van de boer doordat hij geen voedsel meer produceerde maar slechts de grondstoffen daarvan;
Fragmentatie en vervreemding. Het voedselsysteem werd verregaand opgesplitst in gespecialiseerde schakels die onderling concurreren, waardoor vrijwel niemand zicht heeft op, laat staan zich verantwoordelijk voelt voor het geheel: “ingebouwde onverantwoordelijkheid”. Gevolg: vervreemding tussen spelers in het voedselnetwerk, o.a. tussen boeren en consumenten. Ook voedselbereiding werd steeds meer een aparte schakel, waardoor consumenten vervreemd raakten van de herkomst van hun voedsel.

Lees het volledige rapport ‘Gezondheid in drievoud’
Ridlv.nl