‘Oorlog in Oekraïne raakt Nederlandse voedselketen’

De oorlog tussen Rusland en Oekraïne raakt de Nederlandse economie hard. Afgaande op de gevechten en de stevige sancties zal de handel met deze landen lang verstoord zijn. Dit heeft een negatieve impact op nagenoeg de hele Nederlandse food- en agri-sector, niet alleen graan, dat blijkt uit onderzoek van Rabobank. Met name de afhankelijkheid van (Russisch) gas weegt zwaar op onze economie en inflatieverwachtingen. 

Oekraïne wordt de graanschuur van Europa genoemd, maar de regio is eveneens een grote exporteur van voermais, zonnebloemolie en -meel en kunstmeststoffen, voornamelijk stikstof- en kalimeststoffen. Door het conflict lopen ook de prijzen van deze agri-grondstoffen hard op.

Gasgebruikers de klos

De glastuinbouw en een groot deel van de voedselverwerkende industrie zijn afhankelijk van gas. Sinds de invasie van Oekraïens grondgebied is de gasprijs met 90 procent gestegen. Met name broodbakkers en koekproducenten hebben naast de stijgende gasprijs ook te maken met de graanprijs. Die is omhoog geschoten met ruim 25 procent. Als de oorlog onverhoopt langer gaat duren dan zes maanden, de sancties effectief blijken en de Zwarte Zee-havens gesloten blijven, kan de graanprijs verdubbelen ten opzichte van de prijs van afgelopen januari. Hogere graanprijzen kunnen daarnaast indirect bijdragen aan duurdere (industrie)-groente omdat deze producten om dezelfde akkerbouwgrond concurreren.

Indirect nog meer kosteninflatie

Nederland haalt normaal gesproken jaarlijks ongeveer 3,7 miljoen ton voermais uit Oekraïne. Dat is ruwweg 60 procent van alle voermais die we importeren. Sinds de invasie is de prijs voor voermais gestegen met 14 procent. De hoge prijs is wellicht nog overbrugbaar, de vraag is of er aanbod te vinden is. Voerkosten bepalen 60 tot 80 procent van de totale kosten, dus de hogere voerprijzen hebben een grote impact op varkens- en pluimveehouders. De pluimveemarkt is momenteel waarschijnlijk krap genoeg om een groot deel van de kostenstijging door te belasten aan de afnemers. Of varkenshouders dit ook gaat lukken is de vraag gezien het huidige overaanbod op de Europese markt die al voor een lagere opbrengstprijs zorgt. Voor melkveehouders geldt de prijsstijging vooral voor het krachtvoer. Minder krachtvoer bijvoeren is een mogelijkheid, maar drukt wel de melkproductie.

Historisch hogere prijzen

De sector kampt al sinds medio 2021 met een historisch ongekende kostprijsinflatie door: geopolitieke spanningen, verstoringen van de handelsstromen door corona, lockdowns, het gestrande containerschip in het Suezkanaal, een onverwacht fors herstel van de consumentenvraag na het opheffen van lockdowns, het weer, personeelsschaarste en lage voorraadniveaus in de ketens. Producenten gaven in oktober aan ongeveer 10 procent hogere verkoopprijzen nodig te hebben om de gestegen kosten te dekken. Sindsdien zijn de grondstofkosten alleen nog verder omhoog gegaan.

Rabobank.nl