Een reis door de tijd van verpakken

Voedsel verpakken is ‘zo oud als de weg naar Rome’. Zelfs lang voor die weg werd aangelegd, hadden mensen al oplossingen bedacht om voedsel makkelijker te kunnen vervoeren en langer te bewaren.
Empack, de verpakkingsvakbeurs van Nederland, neemt u mee op reis: van aardewerkpotten en brandnetelblad via het eerste tinnen blik naar biobased verpakken.

De prehistorische mens wilde al graag zijn graan, bonen, vlees, vis en fruit langere tijd kunnen bewa-ren: essentieel om de barre winter te overleven. De ingrediënten werden eerst goed gedroogd; in de zon of boven een vuurtje bijvoorbeeld. Daarna werden de voedingsmiddelen in aardewerk potten wer-den gedaan. Soms werden ze afgedekt met vet van geslachte dieren, want men had ontdekt dat dat ervoor zorgde dat de pot luchtdicht werd afgesloten. En dat ging weer bederf tegen. Maar er waren meer slimme oplossingen: zo was men erachter gekomen dat brandnetelbladeren een bacterieremmen-de groei hebben. De bladeren werden al in de prehistorie gebruikt om boter, vis en vlees in te verpak-ken.
De oorsprong van glas ligt waarschijnlijk in de oude culturen rond het Middellandse Zeegebied. Er zijn in het Midden Oosten geëmailleerde voorwerpen en sieraden gevonden van rond 5000 v.C. In het oude Egypte werden rond 2000 v.C. al zalf-flesjes, vaasjes en sieraden van gemaakt. Toch liet een bewaar-functie van voedsel in glazen potten op zich wachten tot 1200 v.C. In de tweede eeuw v.C. gebruikten Chinezen schors van de moerbeiboom om eten in te wikkelen. Nog steeds wordt het gebruikt om van de pulp hoogwaardig papier te maken.

Karton

China geldt als de kraamkamer van het papier zoals wij dat kennen. De eerste papierfabricage op Euro-pees grondgebied vond plaats in 1144 in Xativa (bij Valencia) in Spanje. Tot in de 19e eeuw was de pro-ductie van papier ambachtelijk en kleinschalig. Maar als in 1817 de eerste commerciële, kartonnen doos, in Engeland gemaakt, op de markt verschijnt, gaat het snel. Op 1 november 1871 vraat A.L. Jones te New York een octrooi aan op geribbeld papier voor verpakkingsdoeleinden: golfkarton. In 1890 wordt de eerste voorgesneden en in elkaar te vouwen kartonnen doos uitgevonden. Een nieuwe industrie is gebo-ren. Tussen 1866 en 1870 werden branding, labels en logo’s geïntroduceerd. Het oudste logo is dat van Twinings Tea of England. De houdbaarheid van dit logo is hoog: het merk gebruikt het nog steeds!  

Afval

In 1200 werd in Bohemen (Tsjechië) het proces ontdekt voor het maken van tinnen platen. In 1810 werd patent gelegd op het gesealde, tinnen blik. Vanaf 1970 worden metaal en plastic steeds populair-der en in 1980 komt de eerste verpakking geschikt voor warm voedsel op de markt. Maar al die ver-pakkingen bezorgen de economie hoofdbrekens: waar doen we met het afval? Eind jaren 90 wordt de eerste stap gezet richting Biobased verpakkingen, met specifieke aandacht voor composteerbare ver-pakkingen voor onder andere groente, fruit en tuinaarde. Inmiddels zetten steeds meer bedrijven in op volledig biobased produceren.

Tetra pak is momenteel een van de grootste fmcg-packaging spelers ter wereld, met een jaaromzet van 11 miljard euro. In 2015 won het bedrijf de Packaging Europe Sustaina-bility Award met ‘Tetra-rex’; een volledig biobased verpakking. Ze hebben zich tot doel gesteld om in 2020 100% biobased te produceren.  Steeds meer zal er de komende jaren worden gekeken naar de efficiëntie en de levensloopcyclus van verpakkingen. Een goed voorbeeld hiervan is de staande zak, waar HAK nu zijn groente in verpakt. De overstap van glazen pot naar staande zak heeft diverse voor-delen: de zak is lichter, makkelijker en voordeliger te vervoeren en neemt minder ruimte in beslag.

Webpackaging

Een van de grote uitdagingen van de groei in online verkoop, ligt bij het verpakken van de producten. ‘Vroeger’ liep de consument een winkel binnen, kocht een product en liep met een gevulde plastic tas naar buiten. Nu geldt sinds januari 2016 een verbod op de gratis plastic tas. Maar dat is ‘peanuts’ ver-geleken bij die andere uitdaging: de producten uit zijn webshop versturen. Hoe pak je dat logistiek aan? Hoe verpak je je producten zodanig dat ze veilig en in goede conditie bij de klant aankomen?
Efficiënter omgaan met de beschikbare ruimte in verzenddozen (er passen simpelweg meer zakken in een verzenddoos dan glazen potten) en het drukken van de verzendkosten met lichtere verpakkingen, leiden tot innovaties. Zo is er voor het verzenden van verse producten ‘De Foodmailer’ ontworpen. De verpakking is speciaal ontwikkeld voor vers-  en maaltijdspecialisten, en supermarkten die hun verspro-ducten online willen verkopen. De verzendverpakking is voorzien van papieren icepacks, waardoor retai-lers en e-tailers hun verse producten optimaal gekoeld kunnen vervoeren. Dankzij de bijbehorende app kunnen zij precies berekenen hoeveel icepacks nodig zijn bij een bepaalde producthoeveelheid, buiten-temperatuur, levertijd en gewenste aflevertemperatuur.

'van toen tot innovatie'

Mentaliteitsverandering

“De consument shopt online alsof het een fysieke winkel is. Als zij dit anders gaan zien, valt hier veel winst te behalen,” zegt Stefan Hermsen, opleider Food Packaging op HAS hogeschool. “Groente bijvoor-beeld, blijft het langst vers als het donker bewaard wordt. Licht is killing voor groente en daarmee is een doorzichtige verpakking niet de beste keus. In een lichtdichte verpakking blijven groenten langer vers. Consument moeten daar aan wennen. Een ander voorbeeld van verpakkingsgewenning is een gla-zen pot appelmoes of een fles wijn. In het buitenland worden deze producten ook verkocht in kartonnen dozen. Dat wordt in Nederlandse winkels nauwelijks gedaan, óf het wordt gezien als goedkoop en dus slecht, in het geval van wijn. Dat gevoel zal zeer waarschijnlijk gaan veranderen, mede gevoed door het perspectief op duurzaamheid.” Empack zet groot in op de meest recente ontwikkelingen van ver-pakkingen, ook die voor e-commerce.

www.empack.nl