'Vleestaks kan miljarden besparen op klimaat en zorg'

Een slimme btw-hervorming op voedsel kan Europa miljarden besparen op klimaat- en gezondheidskosten. Door de btw op vlees en zuivel te verhogen en te verlagen op groenten en fruit, zou zowel de belastingopbrengst als de maatschappelijke besparing sterk toenemen, blijkt uit onderzoek in Nature Food (2025).

Miljardenbesparing door hogere btw op vlees

In veel Europese landen wordt nu een verlaagd btw-tarief op voedsel gehanteerd, maar een hervorming kan aanzienlijke financiële voordelen opleveren. Bij een verhoging van de btw op vlees en zuivel met gemiddeld 13 procentpunten zou de vraag naar deze producten dalen met 9%. Tegelijkertijd zou de btw op groenten en fruit naar nul worden teruggebracht, waardoor de consumptie hiervan met 8% stijgt. Deze verschuiving kan jaarlijks 170.000 dieetgerelateerde sterfgevallen voorkomen en miljarden aan gezondheidskosten besparen.

Door de daling in vleesconsumptie daalt ook de uitstoot van broeikasgassen, wat een besparing van 12 miljard dollar aan klimaatschade oplevert. Daarnaast besparen Europese landen jaarlijks 26 miljard dollar aan zorgkosten door minder gevallen van hart- en vaatziekten, kanker en obesitas.

Hogere belastinginkomsten en duurzaamheidswinst

Naast de besparingen op maatschappelijke kosten, stijgt de belastingopbrengst door de btw-hervorming met gemiddeld 34%, ofwel 45 miljard dollar per jaar. Vooral landen met lage oorspronkelijke btw-tarieven op vlees en zuivel, zoals het Verenigd Koninkrijk en Polen, zouden hiervan profiteren. De extra inkomsten komen grotendeels door de verhoogde belasting op vlees en zuivel, terwijl de lagere btw op groenten en fruit maar een beperkte negatieve impact heeft op de belastingopbrengst.

De Europese Unie heeft recent een richtlijn aangenomen die het voor lidstaten mogelijk maakt om btw-tarieven te differentiëren voor sociale en ecologische doelen. Nederland en Duitsland overwegen al btw-aanpassingen, maar aanvullende maatregelen zijn nodig om mogelijke negatieve effecten voor lagere inkomens te beperken.

Met deze hervorming ligt er een kans voor Europa om zowel de volksgezondheid als de klimaatdoelen dichterbij te brengen, terwijl tegelijkertijd de financiële druk op de samenleving wordt verlicht.

Lees het onderzoek ‘A reform of value-added taxes on foods can have health, environmental and economic benefits in Europe’