Tweespalt in verduurzaming voedselketen

De Wereldbank waarschuwt ervoor dat we als gevolg van de oorlog in Oekraïne een lange periode met hoge voedselprijzen tegemoet gaan. Na de piek in 2022 zal het nog jaren duren voordat de prijzen van graan, palmolie, energie en kunstmest weer normaliseren. Dit zet verdere verduurzaming van de voedselketen onder spanning, aldus de ABN AMRO.

De Europese Unie (EU), de Nederlandse overheid en diverse voedselketens zetten sterk in op het verlagen van de milieuvoetafdruk van de voedselketen: minder gebruik van kustmest en gewasbeschermingsmiddelen, minder emissies naar de omgeving en verbetering van dierenwelzijn. Het zijn maatregelen die leiden tot verhoging van de kostprijs van voedsel, terwijl voedsel al zo duur is geworden. Hoewel afnemers en supermarkten stevige weerstand proberen te bieden zijn de prijzen in de winkels inmiddels sterk opgelopen; in april 2022 steeg de consumentenprijs van voedsel volgens het CBS met maar liefst 7,2 procent en in de Eurozone bedroeg de toename 6,4 procent.

Acceptatie door consument

ABN AMRO verwacht dat de vrijwillige maatregelen die boeren, producenten en retailers nu al nemen om de voedselketen verder te verduurzamen, nu minder snel door de consument worden geaccepteerd. Samen met de sterke stijging van de prijzen voor energie en levensonderhoud hebben de hogere voedselprijzen grote gevolgen voor het besteedbaar inkomen. De verkoop van producten met keurmerken zal net als de ontwikkeling van andere duurzame concepten waarschijnlijk minder snel toenemen dan onder betere omstandigheden. Uit onderzoek van GFK blijkt dat het aandeel huismerken ten koste van A-merken is gestegen en dat consumenten vaker naar discountsupermarkten gaan. Ze letten meer op de prijs en geven voorkeur aan goedkopere alternatieven.

De zogenoemde koninklijke route van verduurzaming gaat dus haperen. Verduurzaming is niet gebaat bij onzekerheid en volatiele markten omdat boeren werken tegen krappe marges en de ruimte om te investeren in verduurzaming te beperkt is zonder steun uit de hele keten, in dit geval van de consument. Daarbij neemt de beschikbaarheid van biologische grondstoffen af.

Ambities van de overheid

Ondanks alles blijven de ambities van de overheid gericht op verdere verduurzaming van de voedselsector. Zowel het EU-beleid als het Nederlandse beleid is sterk gericht op verduurzaming. De afhankelijkheid van de Europese veehouderij van eiwitimporten vergroot de aandacht voor de eigen eiwitvoorziening van Europa. De afhankelijkheid van Russisch gas verhoogt de urgentie voor de beoogde energietransitie. En de hoge prijzen voor kunstmest stimuleren het gebruik van mestproducten uit de veehouderij. Europa verhoogt tenslotte de ambitie voor de productie van groen gas om zo minder afhankelijk te zijn van importen en biedt daarmee kansen voor de veehouderij. Het zijn allemaal ontwikkelingen die de verduurzaming juist weer versnellen.

ABN AMRO verwacht dat de weg naar verduurzaming weliswaar hobbels kent door de hogere voedselprijzen, maar niet te stoppen is. De consument zal minder open staan voor extra prijsstijgingen die onmiskenbaar samenhangen met verduurzaming, maar overheid en maatschappij zullen naar verwachting vasthouden aan de beoogde doelen.

Abnamro.nl